تحلیل الگوهای رشد فضایی شهر کرمانشاه با رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین

شهرها با سرعت بالایی درحال‌ رشد و توسعه هستند و روند شهرنشینی یکی از مهم‌ترین موضوعات پیش‌روی برنامه‌ریزان شهری است. در کنار سطح بالای نرخ رشد جمعیت، تغییرکاربری زمین و تبدیل آن به کاربری‌های شهری نیز مسئله مهمی است. پژوهش حاضر تلاشی در جهت تبیین الگویی‌های فضایی شهر کرمانشاه در 25 سال اخیر دارد. این پژوهش از نظر ماهیت، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر داده‌های سنجش‌ازدور است. به‌گونه‌ای که ابتدا تصاویر سال‌های 1995، 2005 و 2020 از ماهواره لندست 5 و 8 در سنجنده‌های tm وoli  اخذ شد، سپس با استفاده از نرم‌افزار nvei و روش طبقه‌بندی نظارت شده به نقشه‌های کاربری اراضی در چهار کلاس شهری، کشاورزی، کوه و آب تبدیل شدند. سپس این نقشه با استفاده از نرم‌افزار arcgis برای ورود به نرم‌افزار fragastats آماده‌سازی و در مرحله بعدی برای تحلیل سیمای سرزمین به این نرم‌افزار فراخوانی شدند. در مرحله بعدی، این نقشه‌ها با استفاده از متریک‌های فضایی (palan-pd-np-lsi-lpi-awmfd-enn-mn) مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله آخر با فراخوانی این متریک‌ها در مدل آنتروپی شانون شمای کلی از الگوی رشد فضایی شهر کرمانشاه در 25 سال اخیر حاصل شد. نتایج این پژوهش نشان داد که شهر کرمانشاه در 25 سال اخیر الگوهای رشد متفاوتی را طی کرده است. این الگوها را می‌توان در 3 دوره دسته‌بندی کرد. دوره اول (سال 1374) به دلیل رشد شتابان شهرنشینی و عدم کفایت الگوهای برنامه‌ریزی شهری، شهر دوره‌ای از رشد پراکنده را در لکه‌های شهری مجزا سپری می‌کند. در دوره دوم (1384) شهر به دلیل کاهش مهاجرت‌ها و توسعه شهر در محدوده لکه‌های موجود دوره‌ای از الگوی فشرده را سپری می‌کند اما مجدداً در دوره سوم (1399) شهر کرمانشاه به دوره‌ای از الگوی پراکندگی گام نهاده است، به‌گونه‌ای که در تمامی متریک‌های سیمای سرزمین تمایل به الگوی فضایی شهر پراکنده مشاهده می‌شود.

analysis of kermanshah spatial growth patterns on ecological landscape performance

cities are growing and developing at a high speed, and the urbanization process is one of the most important issues facing urban planners. along with the high level of population growth, land use change and its conversion to urban uses is also an important issue. the present study is an attempt to explain the spatial patterns of kermanshah city in the last 25 years. the research is applied in nature and descriptive-analytical in terms of method and based on remote sensing data. first, the images of 1995-2005-2020 were obtained from landsat 5 and 8 satellites in tm and oli sensors. then, using nvei software and supervised classification method, the images were converted into land use maps in four classes: urban, agricultural, mountain and water. then the maps were prepared using arcgis software to enter fragastats software and in the next step, they were entered to this software to analyze the landscape of the land. in the next step, these maps were analyzed using spatial metrics (palan-pd-np-lsi-lpi-awmfd-enn-mn). in the last stage, by entering these metrics into the shannon entropy model, a general overview of the spatial growth pattern of kermanshah city in the last 25 years was obtained. the results of this research showed that the city of kermanshah has experienced different growth patterns in the last 25 years. patterns can be categorized into 3 periods. in the first period (year 1995), due to the rapid growth of urbanization and the inadequacy of urban planning patterns, the city experiences a period of scattered growth in isolated urban spots. in the second period (2005), due to the reduction of migrations and the development of the city within the limits of the existing spots, the city spends a period of compact pattern. but again, in the third period (2020), the city of kermanshah has entered a period of dispersion pattern, which has approached the spatial pattern of a scattered city in all the metrics of the landscape.