ارزیابی انتشار فضایی جمعیت در شهرهای کوچک و میانی از هسته مرکزی در شرایط رشد افقی (مطالعه موردی: شهر طرقبه)

این مطالعه به دنبال آن است تا با تکیه بر مدل های تحلیل فضایی و در چارچوب نگرش «انتشار فضایی»، جایگاه هسته مرکزی شهر طرقبه را از منظر گروه های جمعیتی، در شرایط رشد آرام (قبل از 1385) و رشد سریع (بعداز 1385)، مورد ارزیابی قرار ‏دهد. متغیرهای تحقیق شامل تعداد جمعیت، تعداد زنان، سالخوردگان، جوانان، شاغلین، بیکاران و کم‏سوادان و مقیاس تحلیل در سطح 1476بلوک شهری و طی سه دوره زمانی 1375، 1385و 1395 است. برای این منظور ضمن ایجاد پایگاه اطلاعات مکانی از ویژگی های جمعیت شهر طرقبه و هسته مرکزی آن و با استفاده از ابزارها و تکنیک های آماریفضایی همچونgetisord gi  و  grouping analysis به ارزیابی و تحلیل داده‏ها پرداخته شد. نتایج این ارزیابی نشان می‏دهد تا قبل از 1385، هسته مرکزی منشا تمام گروه های جمعیتی و متمایز از سایر محدوده‏های شهری است. اما پس از 1385، گروه های جمعیتی با الگوی غالب «انتشار فضایی پیوسته» از هسته مرکزی خارج و در پیرامون آن ساکن می‏شوند. مدل های تحلیل فضایی نشان می‏دهند که در نتیجه این تغییرات، هسته مرکزی طرقبه، جایگاه خود را در مقایسه با سایر محدوده‏های شهری از دست نمی‏دهد؛ بلکه این فرایند، سبب شبیه‏تر شدن برخی محدوده‏ها به هسته مرکزی و تکثیر ویژگی های جمعیتی هسته مرکزی در سایر محدوده‏ها می‏شود. انتشار گروه های جمعیتی در پیرامون هسته مرکزی و چسبیده به آن، از سویی بیانگر تمایل افراد به‏حضور در این محدوده و نمایش پیوستگی و انسجام فضایی و از سوی دیگر بیانگر وجود الگوی متمایز از تحولات هسته مرکزی در شرایط رشد کالبدی در شهرهایی از این قبیل و تفاوت آن با الگوهای تعمیم یافته ناشی از تحولات شهرهای بزرگ خواهد بود.

Assessing the Spatial Difusion of Population in Small and Medium-Sized Cities from the Central Core Under Horizontal Growth Conditions (Case Study: Torqabeh City)

The present study, using spatial analysis models and in the framework of the &spatial diffusion& approach, has evaluated the position of the central core of Torqabeh city from the perspective of population groups. This evaluation includes two periods: 1 Slow growth (before 2006) and 2 Rapid growth (after 2006). Research variables include population, number of women, elderly, youth, employed, unemployed and illiterate. The scale of analysis comprises 1476 urban blocks and three periods of 1996, 2006 and 2016. For this purpose, a spatial database including the population characteristics of Torqabeh city and its central core was created and then data were analyzed using spatial statistical tools and techniques such as GetisOrd Gi and Grouping Analysis. The results of this evaluation showed that before 2006, the central core was the origin of all population groups and was different from other urban areas. But after 2006, population groups with the dominant pattern of &continuous spatial diffusion& move out from the central core and settle around it. Spatial analysis models show that as a result of these changes, the central core of Torqabeh does not lose its position compared to other urban areas. Rather, this process causes some areas to become more similar to the central nucleus and the population characteristics of the central nucleus to be multiplied in other regions. The spread of population groups around the central nucleus and its adjacent areas, on the one hand, indicates the desire of individuals to be present in this area and show spatial cohesion, and on the other hand indicates the existence of a distinct pattern of central nucleus changes in physical growth which is different from common patterns in large cities.