شناسایی و تبیین پیشران های موثر در زمینه تاب آوری کالبدی (مطالعه موردی: نورآباد ممسنی)

تاب آوری با توجه به وقوع سوانح طبیعی و یا انسان ساخت در دنیای امروز از مسائل بسیار اساسی است. لیکن توجه به مفهوم تاب آوری صرفاً در ابعاد کلان فاقد کارآمدی لازم بوده و شناخت این مفهوم در سطوح خرد می تواند به اجرایی شدن این امر کمک شایان نماید. تاب‌آوری کالبدی، یکی از ابعاد تاثیرگذار در میزان تاب‌آوری جوامع است که از طریق آن می‌توان وضعیت جوامع را ازنظر ویژگی‌های فیزیکی و جغرافیایی تاثیرگذار در هنگام بروز سانحه ارزیابی کرد. روش این پژوهش از نوع توصیفیتحلیلی است. در گام نخست مولفه‌های موثر تاب‌آوری کالبدی در شهر نورآباد ممسنی شناسایی و در قالب پرسشنامه دلفی تهیه و تدوین شدند، سپس این شاخص‌ها به‌وسیله اعضای پانل دلفی مورد بررسی قرار گرفتند و شاخص‌هایی که امتیاز لازم را کسب نکرده‌اند حذف و شاخص‌های پژوهش تعیین‌ شدند. در گام سوم این شاخص‌ها به‌وسیله روش میک مک مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته و نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شد. نتایج نشان داد مولفه‌های موثر بر تاب‌آوری کالبدی شهر نورآباد ممسنی در ناحیه1، شامل متغیرهای تراکم ساختمان، تعداد طبقات، کیفیت ابنیه، اسکلت ساختمان، سطح معابر، مساحت قطعات و نوع مصالح است. از جمله ویژگی های این متغیرها تاثیرگذاری و تاثیرپذیری بسیار بالا است. متغیرها در ناحیه2، شامل تراکم جمعیت، فاصله از گسل، توپوگرافی و عمق سطح ایستایی از جمله متغیرهای مستقل کلیدی به شمار می‌روند. از جمله ویژگی این متغیرها قدرت تاثیرگذاری بالا و تاثیرپذیری بسیار کم است. متغیر اثرگذار در ناحیه3، زمین بایر بوده که بعنوان متغیر مستقل کلیدی به دلیل تاثیرگذاری و تاثیرپذیری کم، در گروه متغیرهای استراتژیک به ‌حساب نمی‌آیند. شاخص‌های ناحیه4، شامل سطح اشغال، قدمت بنا، بعد خانوار، فرم قطعات و تاسیسات و تجهیزات شهری که آن ها نیز ازجمله متغیرهای استراتژیک به‌حساب نمی‌آیند و بیشتر نتایج  مربوط به اثر بخشی سایر متغیرها می‌باشند.

Identifying and Explaining the Drivers of Physical Resilience (Case Study: Noorabad Mamasani)

In today’s world, resilience to natural or manmade disasters is a fundamental issue. Paying attention to the concept of resilience in purely macro dimensions lacks the necessary efficiency, and in order to be implemented, this concept must be identified at the micro level. Physical resilience is one of the effective dimensions in the resilience of communities through which the condition of communities can be assessed in terms of physical and geographical characteristics of the impact at the time of the accident. The method of this research is descriptiveanalytical. In the first step, the effective components of physical resilience in Noorabad Mamasani city were identified and compiled in the form of Delphi questionnaire. Then, these indicators were examined by Delphi panel members and the indicators that did not get the required score were removed and the research indicators were determined. In the third step, these indicators were analyzed by Mick Mac method and the type of variables was determined according to the effect on other variables. The results showed that the effective components on physical resilience of Noorabad Mamasani city in district 1 include the variables of building density, number of floors, quality of buildings, building skeleton, level of passages, area of parcels and type of materials. Very high impact and affectivity are the characteristics of these variables. In district 2, variables such as population density, distance from the fault, topography and water table depth are among the key independent variables. An important feature of these variables is that they have a great impact on other variables but get very little effect on them. The effective variable in district 3 is barrenland, which is not considered as a key independent variable in the group of strategic variables due to its low impact and effectiveness. Indicators of district 4 include occupation level, building age, household size, form of urban parts and facilities, which are also not considered as strategic variables and are mostly the result of other variables.