کاوش ارتباط بین مرکزیت شبکه گذربندی و مکان‌گزینی فعالیت‌های تجاری و خدماتی در شهر قم

شناخت ویژگی های ساختاری شبکه گذربندی شهر نقشی حیاتی در درک رویدادهای پویا و در حال تحول شهر دارد. یکی از تاثیرگذارترین این ویژگی ها همان مرکزیت شبکه گذربندی است که با توجه به مطالعات پیشین تاثیری قابل توجه بر رخدادهایی همچون چگونگی پراکنش فعالیت ها، به ویژه فعالیت های تجاری و خدماتی، دارد که خود بر چگونگی توزیع ترافیک سواره و پیاده در شهر تاثیرگذار است. از این رو، مطالعه مرکزیت شبکه گذربندی کمک شایانی به برنامه ریزی کاربری ها و ترافیک شهر می نماید. این مقاله با هدف تبیین ارتباط بین مرکزیت شبکه گذربندی و مکان گزینی فعالیت های تجاری و خدماتی، ضمن مرور مفاهیم کلیدی مرتبط با مرکزیت شبکه گذربندی، به طور ویژه به مفهوم مرکزیت متریک در شبکه گذربندی شهر پرداخته، به مدل سازی مرکزیت شبکه گذربندی شهر قم با استفاده از روش ارزیابی چندگانه مرکزیت (mca) با در نظر گرفتن شاخص های مرکزیت شبکه میان راهی، نزدیکی کلی و نزدیکی محلی می پردازد. در نهایت مدل مرکزیت شبکه گذربندی شهر قم با نقشه مکان گزینی فعالیت های تجاری و خدماتی این شهر توسط روش برآورد تراکم هسته ای (kde) تبدیل به یک واحد شده، میزان همبستگی فضایی بین آنها ارزیابی می گردد. همبستگی بین لایه های متغیر یاد شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و نیز شاخص همبستگی فضایی (sci)، تعریف شده توسط نگارندگان، اندازه گیری می گردد. یافته های پژوهش نشان می دهد که همبستگی مستقیم و بالایی بین شاخص های مرکزیت شبکه گذربندی یادشده و مکان گزینی فعالیت های تجاری و خدماتی در شهر قم برقرار است. بیشترین ضریب همبستگی مربوط به شاخص مرکزیت نزدیکی محلی و پس از آن شاخص مرکزیت میان راهی است و شاخص مرکزیت نزدیکی کلی در جایگاه سوم قرار دارد. بنابراین، مرکزیت شبکه گذربندی نقش مهمی در پراکنش فعالیت ها در شهر قم داشته، فعالیت های تجاری و خدماتی مکان هایی را بر می گزینند که موقعیت بهتری از نظر مرکزیت شبکه داشته باشند.

Exploring the relationship between street network centrality and location selection of commercial and service activities in Qom city

Realizing structural characteristics of the urban street network has a crucial role in understanding dynamic and transforming events in a city. One of the most effective structural characteristics of street network is street network centrality which regarding former studies has a substantial effect on some events namely, distribution of activities along streets especially commercial and service activities that have a significant effect on the formation of motorized and pedestrian traffic flow throughout the city. Thus, considering street network centrality strongly improves the outcomes of urban land use and traffic planning. The current article aims at explaining the relationship between street network centrality and location selection of commercial and service activities. Firstly, it reviews key concepts related to street network centrality; specifically, focuses on metric centrality in the urban street network. Secondly, street network centrality of Qom city is modeled using Multiple Centrality Assessment (MCA) method in terms of centrality indices of intermediary, global and local closeness. Finally, datasets of street network centrality and location of activities transform to one scale unit using Kernel Density Estimation (KDE) to calculate and analyze the degree of spatial correlation between them. Correlation between mentioned variable layers is measured using Pearson’s correlation coefficient as well as spatial correlation index (SCI) which defined by the authors. Results indicate that there is a direct and high correlation between the selected street centrality indices and location selection of commercial and service activities in Qom. The highest correlation coefficients are for intermediary and local closeness centrality respectively. Global closeness centrality has the third place in terms of the correlation coefficient. As a conclusion, findings of this paper confirm that street network centrality has a significant effect on location selection of commercial and service activities in Qom city; the activities choose locations with better network centrality.