تجربۀ دینی مرگ‌هراسی و آثار تربیتی آن در سلامت معنوی

سابقه و هدف: مرگ به‌عنوان تجربه‌ای احیاگر می‌تواند در مسیر سلامت معنوی انسان و ایدۀ انسان‌شناسی نقش بسزایی داشته باشد اما هراس و ترس از مرگ که گاهی هم به افراط کشیده می‌شود می‌تواند دستاوردهای این تجربۀ دینی را کم‌اثر یا بی‌اثر کند. ازاین‌رو در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با معرفی مرگ به‌عنوان یک تجربۀ دینی، راه‌حلی برای دوری از ترس و هراس نسبت به آن معرفی و آثار تربیتی آن در سلامت معنوی مد نظر اسلام بررسی شود.  روش کار: پژوهش حاضر از نوع کتابخانه‌ای و توصیفی - تحلیلی است. ابتدا تعاریفی که مفاد آنها به‌عنوان پیش‌زمینۀ‌ پژوهش ضروری به نظر می‌رسید طرح شد و بدنۀ اصلی پژوهش در چند مرحله در مسیرِ یافتن جواب مناسب برای سوال اصلی تحقیق قرار گرفت. یعنی ابتدا مرگ یکی از مراحل حیات معرفی شد و در قالب تجربۀ دینی تمثل یافت و در مرحلۀ بعد هراس و ترس از مرگ در ارتباط با سلامت معنوی چرایی‌یابی ‌شد و در مرحلۀ آخر آثار و فوائد تربیتی اندیشه در این تجربۀ دینی بررسی ‌شد. مولفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.یافته‌ها: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، مرگ تجربه‌ای دینی شناخته شد. علل هراس از مرگ جهل به حقیقت مرگ و گناه و کردار ناشایست و دلبستگی به دنیا و مظاهر آن معرفی شد. زوال غفلت و کاهش شهوات و تسلی آلام دنیوی و بهره‌وری کامل از زندگی و اشتیاق به آخرت و نیل به درجات اخروی، بی‌میلی و بی‌رغبتی به دنیا، پاک‌شدن گناهان از آثار و فواید مرگ‌اندیشی است که نقش هر یک از این عوامل در سلامت معنوی قابل طرح و بررسی مفصل در مجالی دیگر است.نتیجه‌گیری: تجربۀ دینی مرگ با صبغۀ اسلامی آن در جهت انسان‌شناسی و خداشناسی نه‌تنها ترس ندارد بلکه موجب رشد و تربیت انسان می‌شود و انسان نوگرا را به اصل خود رهنمون می‌سازد و از دیدگاه اسلام این بزرگ‌ترین دستاورد مرگ در تامین سلامت معنوی انسان است. بنابراین، شناسایی علل هراس و اجتناب از آنها ضروری می‌نماید. از طرفی توجه به فوائد مرگ‌پژوهی ضامن تامین همان سلامت معنوی است.

the religious experience of fear of death and its developmental effects on spiritual health

background and objective: death, as a revitalizing experience, can play a significant role in the path to human spiritual health and the idea of anthropology, but the fear of death, which is sometimes taken to extremes, can make the achievements of this religious experience less effective or ineffective. therefore, in the present study, an attempt was made to introduce death as a religious experience and a solution to avoid fear and panic towards it, and examine its developmental effects on spiritual health intended by islam. methods: the current research is of library and descriptive-analytical type. first, the definitions whose content seemed necessary as the background of the research were proposed and the main research was conducted in several stages in the way of finding the right answer to the main research question. that is, first, death was introduced as one of the stages of life and it was represented in the form of a religious experience, and in the next stage, the reasons for the fear of death in relation to spiritual health were identified. finally, the developmental effects and benefits of thinking about this religious experience were investigated. the authors of the article reported no conflict of interest. results: based on the results of the present study, death was recognized as a religious experience. the causes of fear of death are ignorance of the truth of death, sin, wrongdoings, and attachment to the world and its manifestations. the decline of neglect and the reduction of lusts, the consolation of worldly pains, the full productivity of life, the longing for the hereafter, and the attainment of otherworldly values and authorities, reluctance toward the world, the cleansing of sins are among the effects and benefits of thinking about death; the role of each of these factors in spiritual health can be considered in the future studies. conclusion: the religious experience of death with its islamic background in the direction of anthropology and theology is not to be feared, but causes the growth and development of man and guides the modern man toward their origin, and from the point of view of islam, this is the greatest achievement of death in providing the spiritual health of man. therefore, it is necessary to identify the causes of fear and avoid them. on the other hand, paying attention to the benefits of research about death guarantees spiritual health.