ساختار مفهومی ابعاد روانی مراقبت معنوی بر اساس آیات و روایات

سابقه و هدف: معنویت و مراقبت معنوی جزء جدایی‌ناپذیر مراقبت کل نگر محسوب می‌شود و توجه به ابعاد روحی و روانی آن می تواند نقش مهمی در بهبودی بیماران و دستیابی به اهداف سلامتی داشته باشد. به مفهوم مراقبت معنوی در حیطه های دینی، روان‌شناختی و پزشکی توجه جدی شده است. توجه به ساختار مفهومی مراقبت معنوی از دیدگاه دین مبین اسلام به تعیین شاخص های آن کمک می کند. ازاین‌رو هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار مفهومی ابعاد روانی مراقبت معنوی بر اساس آیات و روایات بود.روش کار: این پژوهش مطالعه ای توصیفی-تحلیلی و از نوع کتابخانه ای است. بدین منظور ابعاد روحی و روانی مراقبت معنوی در متون دینی اسلام (آیات و روایات)، با استفاده از نرم‌افزار کتابخانۀ دیجیتال اسراء در قرآن و منابع اسلامی و تارنمای تدبر (بنیاد علوم و معارف اسلامی) به‌ویژه آثار مکتوب آیت‌الله جوادی آملی، تفسیر نمونۀ آیت‌الله مکارم شیرازی و تحف‌العقول بررسی شد. مولفان مقاله تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده اند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که بُعد روانی مراقبت معنوی شامل چهار زیرمقولۀ سازگاری فرد با خود، باورهای کارآمد در سازگاری با مسائل، داشتن روحیۀ انتقادپذیری، داشتن عملکرد مناسب در برخورد با مشکلات و بُعد روحی مراقبت معنوی شامل چهار زیرمقولۀ ارتباط انسان با خدا، خود و دیگران و همچنین طبیعت است.نتیجه‌گیری: توجه به ابعاد روانی مراقبت معنوی می تواند در پذیرش و سازش شرایط موجود و حتی مرگ بیمار کمک کند. بنابراین، اعضای گروه سلامت باید با این مفاهیم آشنا باشند و با ارائۀ مراقبت مناسب، تحمل درد و رنج حاصل از بیماری را تسهیل نمایند.

the conceptual structure of the mental aspects of spiritual care based on the quranic verses and narrations

background and objective: spirituality and spiritual care are the inseparable part of holistic care and attention to its mental and spiritual aspects can have an important role in patients’ recovery and reaching the health goals. the concept of spiritual care has received serious attention in the religious, psychological, and medical areas. attention to the conceptual structure of spiritual care helps to determine its indexes based on the vivid islamic point of view. accordingly, the present study is an attempt to examine the conceptual structure of the mental aspects of spiritual care based on the quranic verses and narrations. methods: the present study is descriptive-analytical and library-based study. for this purpose, the spiritual and psychological dimensions of spiritual care in islamic religious texts (quranic verses and hadiths), were examined in the qur'an and islamic sources using the software of the digital library of isra’ and the tadbar website (islamic sciences and education foundation), especially the written works of ayatollah javadi amoli, the tafsir-e nemouneh by ayatollah makarem shirazi and tuhfat ul-oghul (the gift of the intellect). the authors of the article reported no conflict of interests. results: the results showed that the mental aspect of spiritual care includes 4 sub-scales of self-compatibility, efficient beliefs in the compatibility with issues, having a spirit of criticism, and having a good performance in dealing with problems. furthermore, the mental aspect of spiritual care includes 4 sub-scales of human relationship with god, yourself, others, and nature. conclusion: attention to the mental aspect of spiritual care can help to accept and comply with the existing conditions and even the patient’s death. therefore, the members of the health team should be acquainted with these concepts and make it easier to tolerate the pain caused by the disease by providing proper care.