الگوی‌ خودمهارگری جوان شیعه با رویکرد نظریۀ زمینه‌ای

سابقه و هدف: خودمهارگری نقش بسزایی در سلامت جسمی و معنوی دارد. در پژوهش هایی نشان داده شده که نگرش های معنوی و آموزه های دینی در ارتقای خودمهارگری نقش دارند. هدف این پژوهش تعیین مولفه های سازة خودمهارگری در جوانان شیعه بود. روش کار: با توجه به هدف پژوهش که تدوین سازة خودمهارگری بود و با توجه به پژوهش های ملاک محور انجام شده در این زمینه؛ در این پژوهش، جمع آوری داده ها با روش مصاحبة کیفی و تحلیل داده ها با روش نظریة زمینه ای (کدگذاری باز، محوری و انتزاعی) انجام شد. شرکت کنندگان در پژوهش 32 نفر از جوانان شیعه ( 14 زن و 18 مرد در سنین 22 تا 45 ) بودند که چگونگی خودمهارگری آنان با استفاده از مصاحبة نیمه ساختاریافته ارزیابی شد. در این پژوهش همة موارد اخلاقی رعایت شده است و مولفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که سازة خودمهارگری در جوانان شیعه، دارای چهار مولفة اصلی و 20 ریزمولفه است: 1 ( نگرش )باور به فواید اجتناب، باور به آسیب های ارتکاب، اهتمام به احساسات درگیر در مسئله و عزّت نفس(، 2 ( توانایی خودانگیزشی )توجه به فواید اجتناب، توجه به آسیب های ارتکاب، توجه به احساسات درگیر در مسئله، تلقین مثبت به خود و الگوگیری از اهل بیت(، 3( توانایی کنترل خود و محیط )توانایی بازداری توجه، توانایی کنترل تکانه، توانایی کنترل محیط، شرطی سازی کنشگر، معاشرت با دوستان خوب و مداومت بر عمل مطلوب( و 4 ( سازگاری )خودآگاهی، توانایی حل مسئله، انعطاف پذیری، پذیرش هیجان و مدیریت رفتار و ارزیابی مثبت ثانویة معنوی(. نتیجه گیری: با مقایسة نتایج این پژوهش با پژوهش های متن محور همچون پژوهش رفیعی هنر که سازة خودمهارگری را شامل خودنظارت گری، هدف شناسی، انگیزش، مهار هیجانی، مهار رفتاری، مهار شناختی و مهار تداوم بخش دانسته است، مشاهده می شود که مدل حاصل از این پژوهش سازوکارهای روانی خودمهارگری را آشکارتر کرده و در نتیجه بستر مناسب تری برای تدوین مقیاس خودمهارگری جوان شیعة مسلمان و تدوین برنامه های آموزش روانی معنوی مناسب برای ارتقای خودمهارگری فراهم کرده است.