ساخت پرسش‌نامه‌ی بومی سنجش دین‌داری با رویکرد سلامت اجتماعی

سابقه و هدف: دین عاملی تاثیر‌گذار در نوع نگرش انسان به خود، محیط پیرامون و هدف زندگی محسوب می‌شود که تاثیر فراوانی در همه‌ی ابعاد زندگی بشر دارد. با وجود این اهمیت، تعریف حوزه، تعیین مفاهیم و مولفه‌های دین و دین‌داری با ابهامات نظری و روشی روبه‌رو است که ریشه‌ی بسیاری از این ابهامات در نبود ابزار مناسب اندازه‌گیری نهفته است. ازاین‌رو، تهیه‌ی ابزار اندازه‌گیری معتبر و روا نخستین و مهم‌ترین گام در حوزه‌ی سنجش دین‌داری است. هدف اصلی این پژوهش ساخت، اعتبار‌یابی و روایابی ابزار بومی سنجش دین‌داری است. روش کار: این مطالعه‌ی روش‌شناختی از نوع ابزارسازی است. پس از مطالعه‌ی اسنادی، تهیه‌ی چارچوب ‌نظری و بانک سوالات و همچنین بررسی روایی، پرسش‌نامه‌ی محقق‌ساخته‌ی دین‌داری در اختیار نمونه‌ی 500 نفری از شهروندان 18 سال به بالای مناطق بیست‌ودوگانه‌ی شهر تهران قرار گرفت. جامعه‌ی هدف با استفاده از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی و طبقاتی و متناسب با جنسیت، سن و پهنه‌ی محل سکونت انتخاب شد. از داده‌های به‌دست‌آمده برای به‌دست‌آوردن تحلیل عاملی اکتشافی، آلفای کرونباخ، روایی و پایایی پرسش‌نامه، شاخص‌های برازش و در نهایت معرفی پرسش‌نامه‌ی دین‌داری استفاده شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است و نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.یافته‌ها: بر اساس نتایج تحلیل‌ عاملی اکتشافی (0.08=rmsea، 0.869=gfi و 0.907=cfi) که دارای برازش مناسبی بود، هفت عامل تبیین‌کننده 65.6 درصد از واریانس کل دین‌داری را در بر می‌گرفت. علاوه‌براین، همسانی‌درونی (0.83=α) و همسانی در طول زمان ابزار نشان داد که پرسش‌نامه‌ی نهایی 21 سوالی دین‌داری دارای پایایی پذیرفتنی بود.نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد پرسش‌نامه‌ی محقق‌ساخته‌ی دین‌داری ایرانیان مسلمان دارای روایی سازه و پایایی پذیرفتنی است و می‌توان از آن برای سنجش دین‌داری در جوامع اسلامی استفاده کرد.