ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه‌ی عزّت نفس معنوی با رویکرد اسلامی

سابقه و هدف: پژوهش‌ها نشان داده‌ است که عزّت نفس در سلامت روان نقش بسزایی دارد. از آنجایی که مقیاس‌‌های عزّت ‌نفس موجود فاقد بُعد معنوی است، پژوهش حاضر با هدف ساخت پرسش‌نامه‌ی عزّت نفس معنوی با رویکرد اسلامی و اعتباریابی آن انجام شد. روش کار: روش این پژوهش ترکیبی از کیفی (توصیفیتحلیلی) و کمّی (میدانی) بود. ابتدا آیات و روایات مرتبط با احساس ارزشمندی و توانمندی معنوی، جمع‌آوری، دسته‌بندی و تحلیل شد و سپس سازه‌ی عزّت ‌نفس معنوی به معنای احساس ارزشمندی و توانمندی در بُعد معنوی شامل ده مولفه طراحی شد. مولفه‌ها عبارت بود از: باور به توانمندی و جایگاه آدمی از سوی خدا، باور به ارزشمندی خویش به واسطه‌ی ایمان و عمل صالح، توکل و امداد الهی، احساس نزدیکی به خدا، ارتباط کریمانه با مردم، احساس بی‌نیازی از مردم، خویشتن‌پذیری، هدفمندی معنوی، یکپارچگی معنوی و احساس کنترل. سپس کارشناسان روایی محتوایی مولفه‌ها را تایید کردند. در ادامه شاخصه‌های هر مولفه‌ تعیین؛ و متناسب با هر شاخصه، گویه‌هایی طراحی شد. پرسش‌نامه‌ی اولیه به همراه پرسش‌نامه‌ی عزّت نفس روزنبرگ و سلامت معنوی پولوتزین و الیسون در بین 204 شرکت‌کننده که به صورت نمونه‌گیری خوشه‌یی تصادفی از شش دانشگاه‌ دردسترس قم و تهران انتخاب شده بودند، اجرا شد. در تحلیل یافته‌ها نیز از ضریب تشخیص، دشواری، همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی؛ و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. در این پژوهش همه‌ی مسائل اخلاقی رعایت شده است و نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد پرسش‌نامه‌ی نهایی عزّت ‌نفس معنوی شامل 7 مولفه‌ی باور به توانمندی معنوی، توکل و امداد الهی، احساس نزدیکی به خدا، احساس کنترل، یکپارچگی معنوی، ارتباط کریمانه با مردم و خویشتن‌پذیری؛ و 25 گویه در طیف لیکرت چهارتایی است. روایی سازه به روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی بررسی شد که مطلوب بود (0.97=cfi)، همچنین پایایی پرسش‌نامه با روش آلفای کرونباخ 0.897؛ با استفاده از روش دونیمه‌سازی و اسپیرمن 0.831 و به روش گاتمن 0.825 به دست آمد. علاوه‌براین، رابطه‌ی عزّت نفس معنوی با عزّت نفس (0.477) و سلامت معنوی (0.677) مثبت و معنادار بود (p<0.001)؛ بنابراین روایی هم‌زمان پرسش‌نامه نیز نسبتاً مطلوب بود.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به‌دست‌‎آمده، پرسش‌نامه‌ی عزّت نفس معنوی با رویکرد اسلامی شامل هفت مولفه است و از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است.