سغد، حلقۀ اتصال چین با ایرانِ پیش از اسلام

ایران و چین همواره به‌عنوان دو تمدن کهن مطرح بوده‌اند و آنچه میان آنها گذشته، در تاریخ‌های رسمی چین ضبط شده ‌است. نگارنده برخی منابع چینی مربوط ‌به پیش از اسلام را بررسی خواهد کرد و از این بررسی ها روشن خواهد شد که سغدیان در پیوند این دو تمدن کهن نقشی مهم ایفاء کرده‌اند. در همین‌ راستا، برخی پژوهشگران معتقدند که نخستین اخبار را در باره ایرانِ ساسانی، سغدیان از طریق راه‌های خشکی به چین رساند‌‌ه‌اند. همچنین از آگاهی‌هایی که منابع چینی در دوران ساسانی به‌دست داده‌اند، این‌گونه برمی‌آید که گویا ایران پیش از اسلام، سرزمینی بودایی بوده؛ اما می‌دانیم که زرتشتی‌گری دین غالب آن دوران بوده ‌است و گرچه منابع چینی به آن اشاره کرده‌اند، اما بسیار سطحی است. بنابراین آگاهی‌هایی از این ‌دست، ‌باید از مناطق شرقی‌تر تمدن بزرگ ایرانی (مانند سغد) به‌دست چینیان رسیده باشد؛ مناطقی که به‌‌ سبب دور بودن از مرکز اداری سیاسی ایران و نیز ویژگی بازرگانیِ خود، آمیزه‌ای از ادیان دوران باشد و دست‌کم از لحاظ دادوستد فرهنگی و تجاری موقعیتی ممتاز داشته باشد.