پیامدهای موضع‌گیری ایران در جنگ‌های سه‌گانه هند و پاکستان بر روابط خارجی ایران و پاکستان در دوران حکومت پهلوی دوم

پس از پایان جنگ دوم بین الملل با اعطای استقلال به هند از سوی بریتانیا، هند به دو کشور مستقل هند و پاکستان تقسیم شد. این تقسیم در اساس ناشی از اختلافات مذهبی بین هندوها و مسلمان های شبه‌قاره بود. اختلافات مذهبی در قالب احساسات ناسیونالیستی، پس از جدایی و تشکیل دو کشور نیز رنگ نباخت و زمینه درگیری های بعدی را فراهم آورد. اختلافات مرزی تاکنون به سه جنگ بزرگ و چندین درگیری کوچک مرزی بین دو کشور انجامیده و همین کشمکش‌ها سرانجام پاکستان را دچار تجزیه کرد. ایران، هم به‌عنوان همسایه و هم به‌عنوان یکی از متحدین بزرگ پاکستان به‌ویژه در دو جنگ بزرگ آخر به سود پاکستان موضع‌گیری نمود. کابوس امنیتی که ایران از ناحیه اتحاد شوروی داشت، به همراه برخی ملاحظات امنیتی که می‌توانست از پیدایش بحران‌های مشابه در مناطق مرزی دو کشور ایران و پاکستان جلوگیری نماید، از جمله علل حمایت ایران از پاکستان به‌شمار می‌رفت. مضاف بر خطری که ایران از ناحیه اتحاد جماهیر شوروی و دولت‌های رادیکال عرب حس می‌کرد، دیپلماسی صلح نیز که از سوی دو کشور به‌ویژه ایران دنبال می‌شد، موجبات درک مشترک دو کشور نسبت به تهدیدهای منطقه‌ای می‌گردید. این مقاله بر آن است تا پیامدهای موضع گیری ایران در جنگ‌های سه گانه هند و پاکستان به‌عنوان یک متغیر مستقل بر روابط خارجی ایران و پاکستان در دوره پهلوی دوم را به‌عنوان یک متغیر تابع با رویکرد تحلیل تاریخی بررسی نماید.

consequences of iran’s position in the triple wars between india and pakistan on the foreign relations of iran and pakistan during the pahlavi ii

after the end of world war ii, with the granting of independence to india by the british, india was divided into two independent countries, india and pakistan. religious differences between hindus and muslims of the subcontinent basically caused this division. religious differences in the form of nationalist sentiments did not fade after the separation and formation of the two countries and provided the basis for subsequent conflicts. the border disputes have so far led to three major wars and several small border conflicts between the two countries, and these conflicts eventually divided pakistan. iran, both as a neighbor and as one of pakistan’s great allies, took a position in favor of pakistan, especially in the last two major wars. the security nightmare that iran had in the area of ​​the soviet union, together with some security considerations that could prevent the emergence of similar crises in the border areas of the two countries of iran and pakistan, were among the reasons for iran’s support to pakistan. in addition to the danger that iran felt from the soviet union and the radical arab governments, the peace diplomacy pursued by the two countries, especially iran, led to a common understanding between the two countries regarding regional threats. this study tries to examine the influence of the indo-pakistan wars as an independent historical variable on the foreign relations of iran and pakistan during the pahlavi ii as a subordinate historical variable with the approach of historical analysis.