تاثیر روابط خارجی ایلخانان بر هویت‌بخشی مذهبی در ایران

حمله مغول به ایران پیامدهایی در عرصه سیاست و اجتماع داشت و یکی از آنها تغییر هویت مذهبی جامعه اهل سنت بود. با تثیبت حکومت ایلخانان در ایران، آنها وارد چالشی با دیگر همسایگان سنی‌مذهب خود شدند و یک گفتمان جدید در عرصه روابط خارجی با آنها پدید آوردند. پرسش اصلی این است که گفتمان جدید چه تاثیری بر هویت مذهبی جامعه اهل سنت در ایران بر جای نهاد. شکست مغولان از ممالیک مصر و از دست دادن سرزمین شام و سپس استقرار بازماندگان خلافت عباسی در قاهره، مصر را به مهم‌ترین رقیب منطقه‌ای ایلخانان مغول تبدیل کرد. این رقابت در بستر جغرافیایی سیاسی جدیدی شکل می‌گرفت که مغولان در ایجاد مرزبندی آن نقش برجسته‌ای داشتند. ایران نیز در مرکز این رقابت منطقه‌ای و تقریباً تنها در میان رقبای متحد خود قرار داشت. در این میان، روابط ایلخانان با ممالیک به دلیل حمایت آنها از بقایای خلافت عباسی از حساسیت بیشتری برخوردار بود و در مقایسه با سایر همسایگان مسلمان خود مانند الوس جوچی و الوس جغتای بیشتر تنش‌زا بود. این انزوای سیاسی ایلخانان در کنار نگاه متفاوت به مقوله خلافت عباسیان مستقر در قاهره نسبت به همان همسایگان، کار را برای ایلخانان در دوره نامسلمانی و حتی در دوره مسلمانی جهت کسب مشروعیت، بسیار دشوار نمود و راه را برای ورود فضای گفتمانی جدید مذهبی مبتنی بر عباسی‌زدایی و ایجاد هویتی متفاوت در میان اهل سنت ایران باز نمود.

the effect of foreign relations of ilkhanate on religious identification in iran

the mongol attack on iran had implications for politics and society, and one of them was the change in the religious identity of the sunni community. with the establishment of ilkhanate rule in iran, they entered into a challenge with their other sunni neighbors and created a new discourse in the field of foreign relations with them. the main question is how the new discourse affected the sunni community’s religious identity in iran. the defeat of the mongols from the mamluks of egypt, the loss of the land of sham, and the establishment of the remnants of the abbasid caliphate in cairo turned egypt into the most important regional rival of the mongol ilkhanates. this competition was formed in a new geographical and political context in which the mongols played a prominent role in establishing their borders. iran was also at the center of this regional competition and almost alone among its allied rivals. meanwhile, the ilkhans’ relations with the mamluks were more sensitive due to their support for the remnants of the abbasid caliphate. they were more tense compared to their other muslim neighbors, such as elus jochi and elus joghtai. this political isolation of the ilkhans, along with a different view of the abbasid caliphate based in cairo compared to the same neighbors, made it very difficult for the ilkhans to gain legitimacy in the non-muslim period and even in the muslim period and paved the way for entering a new religious discourse based on de-abbasidization and creation of a different identity among the sunnis of iran