ماموریت ملک فخرالدین احمد طیبی به دربار مغولان در چین (بررسی عوامل سیاسی و اقتصادی)

چند دهه پس از به قدرت رسیدن سلسله یوان (مغولان چین) توسط قوبیلای قاآن و هم‌زمان، تاسیس حکومت ایلخانان در ایران، روابط حسنه‌ای میان دو قدرت از طریق جاده ابریشم برقرار شد. ایلخانان با کمک حکومت محلی آل‌طیبی در جزیره کیش به‌عنوان دست‌‌نشاندگان خود در خلیج ‌فارس، روابط دریایی را پیش گرفتند. با استقرار خاندان تاجرپیشه‌ ملک‌الاسلام طیبی در جزیره کیش طی نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری، این خاندان فعالیت‌های تجاری خود را در دو حوزه خلیج ‌فارس(جزیره کیش) و اقیانوس هند متمرکز کردند. چنانکه ملک‌الاسلام جمال‌‌الدین ابراهیم طیبی در جزیره کیش و برادرش تقی‌الدین ابراهیم در سواحل معبر در هند با تاسیس نمایندگی‌‌های تجاری ساحلی، زمینه‌‌های ارتباطات دریایی ایران با چین را از طریق اقیانوس هند فراهم نمودند و در سال 697 ق. یکی از فرزندان ملک‌الاسلام به نام ملک فخرالدین احمد طیبی به‌عنوان سفیر از سوی غازان به دربار تیمور قاآن در چین اعزام شد. مسئله مقاله حاضر آن است که هدف و عوامل موثر بر این سفارت را بررسی کند. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که اهداف اقتصادی (تجارت دریایی به‌عنوان اورتاق) بر سایر انگیزه‌های دربار ایلخانان برتری داشته است، اما کارشکنی‌های ملوک هرموز بر ناکامی این سفارت تاثیرات اساسی گذاشته بود. در این پژوهش، انگیزه‌ها و عوامل موثر بر ماموریت ملک فخرالدین احمد طیبی از نظر شرایط محلی، منطقه‌ای و جهانی با بهره‌گیری از منابع مکتوب ایرانی و چینی و نیز پژوهش میدانی مورد بررسی قرار گرفته است.

aaaaathe mission of malik fakhruddin ahmad ṭībī to the court of the mongols in china (investigation of political and economic factors)

a few decades after the yuan dynasty (chinese mongols) came to power by qubilai-qaan, and by the establishment of ilkhanate rule in iran, good relations were established between the two powers through the silk road. with the help of the āl-e-ṭībī’s local government in kish island as their vassals in the persian gulf, the ilkhans started maritime relations. with the establishment of the merchant family of malik al-islam ṭībī in kish island during the second half of the 13th century and the beginning of the 14th century, this family carried out its commercial activities in two areas. they concentrated on the persian gulf (kish island) and the indian ocean. as malik-ul-islam jamal-ud-din ibrahim ṭībī in kish island and his brother taqi-ud-din ibrahim in the coasts of ma’abar in india, by establishing coastal commercial agencies, they provided the basis for maritime communication between iran and china through the indian ocean. and in 1297 one of the sons of malik al-islam, named malik fakhruddin ahmad ṭībī, was sent by ghazan to the court of timur qaan in china as an ambassador. the problem of this article is to examine the purpose and factors affecting this embassy. the findings of the research indicate that the economic goals (sea trade as ortaq) were superior to other motives of the court of ilkhans, but the disruptions of  maliks of  hormuz had a major impact on the failure of this embassy. in this research, the motivations and factors affecting fakhruddin ahmad ṭībī’s mission have been investigated in terms of local, regional and global conditions using iranian and chinese written sources as well as field research.