احتراق قونسولخانه ایران در اسلامبول سرنوشت اسناد و منابع تاریخی در مذاکرات تحدید حدود (1293 قمری)

اسلامبولِ قدیم به دلیل نوع معماری مستعد حریق بود. این شهر در دوره عثمانی بارها دچار حریق‌های بزرگی شد. نوشتار حاضر، گزارشی از حریق قونسولخانه ایران در اسلامبول به سال 1293ق. است. این واقعه جز زیان‌های مادی، موجب از بین رفتن اسناد و منابع مهم تاریخی شد. مامور اعزامی ایران، میرزا محبّعلی خان ناظم الملک مرندی یکانلو بیشتر اسناد و منابع تاریخی را برای استفاده و استناد در کمیسیون تحدید حدود ایران و عثمانی گردآوری کرده بود. او پس از سوختن اسناد و منابع موجود در قونسولخانه، دست به تکاپوی همه‌جانبه زد. به این منظور، نامه‌های متعددی به صدراعظم و وزیر امور خارجه وقت، میرزا حسین خان سپهسالار نوشت و با ذکر نشانی دقیق اسناد و منابع تاریخی، خواستار تهیه و ارسال آنها شد. نامه های او و پاسخ های سپهسالار در باره واقعه احتراق قونسولخانه ایران در اسلامبول هنوز منتشرنشده و این موضوع از دید پژوهشگران تاریخ روابط ایران و عثمانی پنهان مانده است. در جُستار حاضر، با استفاده از اسناد منتشرنشده وزارت امور خارجه، جنبه های مختلف موضوع گزارش و تحلیل شده است.

the burning of the iranian consulate in islambolthe fate of historical documents and sources in the border delimitation negotiations (1293ah)

the old islambol was prone to fire due to the type of architecture. this city suffered many big fires during the ottoman period. this article is a report on the fire of the iranian consulate in islambol in 1293 ah. is. apart from the material losses, this incident caused the loss of important historical documents and resources. the mission officer of iran, mirza mohib ali khan nazemul malik marandi yakanlu, had collected most of the historical documents and sources for use and reference in the iran-ottoman boundary commission. after burning the documents and resources in the consulate, he started an all-out effort. for this purpose, he wrote several letters to the prime minister and minister of foreign affairs at the time, mirza hossein-khan sepahsalar, and by mentioning the exact address of historical documents and sources, he requested to prepare and send them. his letters and sepahsalar’s responses about the incident of the burning of the iranian consulate in islambul have not been published yet, and this issue has remained hidden from the researchers in the history of iran-ottoman relations. in this research, using the unpublished documents of the ministry of foreign affairs, various aspects of the issue have been reported and analyzed.