نقش نظامیان در سیاست خارجی شاه اسماعیل اول صفوی

نقش تاریخی نظامیان در به‌قدرت‌رساندن خاندان‌های حکومتگر و همچنین ثبات‌بخشی به نظام‌های سیاسی در برابر تهدیدهای درونی و بیرونی، اهمیت و جایگاه آنان را به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی ساختار سیاسی حکومت‌ها مشخص می‌کند. از سویی، حضور نظامیان در عرصۀ روابط خارجی حکومت‌ها، بر اهمیت آنان در نظام‌های سیاسی افزوده است. در نظام حکومتی شیعی صفویه، نظامیان چه در مرحلۀ تاسیس، تثبیت و تداوم نظام سیاسی و چه در عرصۀ سیاست خارجی، حضوری موثر داشتند و از کنشگران اصلی به‌ شمار می‌آمدند. هدف این پژوهش، بررسیِ نقش نظامیان در سیاست خارجی ایران عصر صفویه در دورۀ تاسیس، یعنی زمامداری شاه اسماعیل اول به‌روش توصیفی ‌تحلیلی بر اساس داده‌های منابع کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که به‌دلیل نقش موثر نظامیان قزلباش در پایه‌گذاری حکومت صفویه و فقدان تفکیک دقیق وظایف منصب‌های حکومتی در دهه‌های آغازین این دولت، نظامیان در سیاست خارجی شاه اسماعیل اول، چه در قالب تکاپوهای نظامیگری، جنگ با همسایه‌ها و دفاع از مرزها و حاکمیت صفویه و چه در قالب اقدام‌های تبلیغی برون‌مرزی در تهییج مریدان و هواخواهان صفویه و نشر اندیشۀ شیعی، همواره یکی از ارکان اصلی بودند و در تثبیت قدرت شاه اسماعیل و موجودیت نظام سیاسی صفویه، نقشی مهم ایفا کردند.