سیاست‌های انگلستان از نگاه اندیشمندان ایران و عثمانی در نیمۀ دوم قرن نوزدهم میلادی

ایران و عثمانی، در قرن نوزدهم میلادی به‌طور هم‌زمان، با برنامه‌های استعماری دولت انگلیس مواجه بودند که به‌دنبال گسترش نفوذ و تحکیم موقعیت خود در مقابل رقیبان استعماری مانند روسیه و فرانسه بود و همین امر موجب شد تا اندیشمندان دو جامعه در مورد مناسبات با دولت انگلیس تامل کنند و راهکارهایی را در این عرصه به دولتمردان خود ارائه دهند. نحوۀ رویکرد این اندیشمندان به سیاست‌های انگلستان مسئله‌ای است که در پژوهش حاضر با مطالعۀ موردیِ اندیشه‌های میرزا یوسف خان مستشارالدوله از ایران و نامق کمال از عثمانی بررسی تطبیقی خواهد شد. هر دو نفر آنها در نیمۀ دوم قرن نوزدهم به مناسبات با انگلستان توجه کردند؛ بنابراین، در پژوهش حاضر با مطالعۀ تطبیقی اندیشه‌های آنان، به این پرسش پاسخ داده می‌شود که دو اندیشمند مورد بحث در مورد مناسبات با دولت انگلستان چه ویژگی‌های مشترکی به لحاظ فکری دارند؟ حاصل پژوهش نشان می‌دهد که مشکلات همسان دو جامعه در عرصۀ بین‌المللی به‌رغم اختلاف‌های دو دولت، اندیشمندان آنها را به دیدگاه‌هایی مشترک در مورد انگلستان سوق داده بود.