آداب دیپلماتیک در ایران از آغاز قاجار تا پایان دوره ناصری (مطالعه موردی: پذیرش سفرا و مامورین خارجی)

آداب پذیرش سفرا و دیگر ماموران خارجی از آغاز قاجار تا پایان دوره ناصرالدّین شاه به مثابه شاخه ای از آداب دیپلماتیک موضوع این پژوهش است. دیپلماسی قاجاری برگرفته از سنت جامعه ایرانی و تداوم دیپلماسی حکومت صفوی بود. بررسی آداب دیپلماتیک با حجم وسیع ارتباطات خارجی از دوره فتحعلی‌شاه به بعد ضروری به نظر می آید؛ از آن جهت که در همین دوران و پس از کنگره وین قوانینی در راستای جهانی شدن آداب مربوط به دیپلماسی به تصویب رسید. بنابراین تبیین و چگونگی اجرای این آداب مساله اصلی جستار حاضر است. شیوه پژوهش حاضر توصیفی و تا حدودی تحلیلی و مبتنی بر اسناد و سفرنامه ها است. نتیجه بررسی‌ها نشان می دهد که در فقدان تشکیلات وزارت امور خارجه در ایران تا دوره ناصری آداب دیپلماتیک عرصه ای برای ظهور نیافت و همچنان به طور سنتی و در قالب اوامر شاه و صدراعظم به مهمانداران اجرا می شد. اما با تشکیلاتی شدن وزارت امور خارجه در دوره ناصری شرایط تغییر کرد و نوشتن ملزومات مراسم ورود سفرا و اجرای آداب مربوط به آن برعهده وزارت امور خارجه و زیر نظر صدراعظم قرار گرفت.

Diplomatic formalities in Iran during the Qajar era until the end of Naseri period (Case study: ambassadors and foreign envoys admission)

This paper discusses the admission formalities of foreign envoys and ambassadors in Iran during the Qajar era until the end of Naseri period. Qajar diplomacy was mainly based on the Iranian social customs and continuation of Safavid formalities, but due to the expansion of foreign relations during the Fat,h Ali shah reign onward, which is coincided with the  internationalizing diplomatic formalities after the Vienna Congress, diplomatic formalities of the Iranian court changed gradually and these development is examined in this paper. The paper is a descriptive and analytical account of relevent documents and travelogues.  This paper shows that before establishment of foreign ministry in Naseri period, diplomatic formalities were practiced traditionally, based on the king and chancellor decrees, but after establishment of foreign ministry, this new organization formally took the responsibility of diplomatic formalities and prepared relevant manuals.