افشارها و منازعات ایران و اوزبکان در عصر صفوی

هم‌زمان با پیدایش دولت شیعی‌مذهب صفوی، اوزبکان حنفی‌مذهب نیز با کنارزدن سلاطین تیموری بر ماوراءالنهر مسلط شدند. علاوه بر اختلاف مذهبی آن‌ها با صفویه، دعاوی هر دو طرف بر تملک خراسان، به منازعات دامنه‌دار و دیرپای میان آن دو منتهی شد. با توجه به ماهیت حکومت صفوی و اتکا نظامی آن دولت بر ایلات قزلباش در طول قرن دهم هجری قمری، طبیعی است که نقش اصلی در این منازعات بر عهده قزلباشان بود. ایل افشار نیز به‌عنوان یکی از این ایلات، اگر چه نسبت به ایلات بزرگ‌تر همچون شاملو، استاجلو و جز آن در درجه دوم اهمیت قرار داشت؛ اما در این منازعات حضور و شرکت داشت. هدف این مقاله آن است که با شیوه توصیفی تحلیلی، پاسخ روشنی به این پرسش ارائه نماید که ایل افشار در منازعات دولت صفوی با اوزبکان چگونه ایفای نقش کرد؟ این پژوهش نشان می‌دهد که افشارها به‌خاطر تمرکز در خراسان و کرمان، با حضور در لشگر صفوی، احراز فرماندهی بخشی از سپاه، کوتوالی قلعه‌های مرزی و جز آن، به‌رغم فرازوفرود در طول زمان، نقش تاثیرگذاری در منازعات ایران و اوزبکان در عصر صفوی داشته‌اند.