رقابت بانک ملی ایران با بانک شاهنشاهی ایران و فرایند واگذاری امتیاز نشر اسکناس به ‌بانک ملی ایران (1313-1307ش.)

بانکداری نوین در ایران با تاسیس بانک‌های خارجی آغاز شد. بانک شاهنشاهی ایران (1327-1267ش./ 1948-1888م.) و بانک استقراضی روس (1300-1268ش./ 1921-1889م.) مهم‌ترین بانک‌های خارجی در ایران محسوب می‌شدند. بانک شاهنشاهی تا 1309ش./ 1930م. تنها بانک ناشر اسکناس در ایران بود و تلاش‌های ایرانیان در دوران مشروطه برای تاسیس بانک ملی به ‌جایی نرسید. در 1307ش./ 1928م. بانک ملی ایران تاسیس شد و حدود دو سال بعد، امتیاز انحصاری نشر اسکناس در ایران از بانک شاهنشاهی سلب و به ‌این بانک واگذار گردید. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاریخی دلایل و روندی است که موجبات تشکیل بانک ملی ایران، سلب امتیاز نشر اسکناس از بانک شاهنشاهی و واگذاری آن به ‌بانک ملی ایران را فراهم آورد. این پژوهش به ‌روش بررسی تاریخی و با بهره‌گیری از الگوی «ردیابی فرایند» انجام شده است و یافته‌های تحقیق، ما را به این ‌نتایج رهنمون می‌کند که بانک ملی ایران در سال 1307ش./ 1928م. با حمایت توامان حاکمیت و مردم کشور تاسیس شد، بانک شاهنشاهی ایران، رقابت زودهنگامی را با بانک ملی ایران آغاز کرد و واگذاری امتیاز نشر اسکناس به ‌بانک ملی ایران موقعیت بانک شاهنشاهی را تضعیف کرد.