همگرایی سیاسی ایران و پاکستان در دوره پهلوی دوم

جمهوری اسلامی پاکستان پس از استقلال هند از بریتانیا، در سال1326 ش./ 1947م. از هندوستان رسماً جدا شد. هند از تجزیه قلمرو خود به شدت ناراضی بود، لذا دشمنی و رقابت دو کشور هند و پاکستان از آغاز شروع شد و همواره تدوام یافته است. پاکستان در آغاز از دو پاره ارضی شرقی و غربی تشکیل یافته بود، اما با فشار هند، بخش شرقی با عنوان بنگلادش در 1351 ش./  1972 م. به عنوان کشوری ثالث مستقل گردید. همچنین پاکستان، علاوه بر هند از ناحیه افغانستان درگیری‌های مرزی و با اتحاد شوروی نیز مناقشات ایدئولوژیک داشته است.ایران، نخستین دولتی بود که استقلال پاکستان را مورد شناسایی قرار داد و پهلوی دوم جزو اولین کسانی بود که پس از استقلال آن کشور، در سال 1328 ش. از پاکستان دیدن کرد. به نظر می‌رسد خطری که ایران از ناحیه شوروی و دولت‌های رادیکال عرب حس می کرد، سبب درک مشترک دو کشور ایران و پاکستان نسبت به تهدیدهای منطقه می‌گردید. دیپلماسی صلح که از جانب دو کشور ( به‌ویژه ایران) دنبال می‌شد، به همراه درک مشترک در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای از جمله علل شکل‌گیری روابط و مولفه‌های فرامنطقه‌ای نیز در زمره علل محرک گسترش مناسبات دو کشور بوده است. دست آخر آنکه، گسترش مناسبات سیاسی دو کشور، آن‌ها را در شمار متحدین بزرگ منطقه‌ای قرار داده بود. بنابراین، روابط ایران و پاکستان در سال‌های 1357- 1326 ش. از یکسری پدیده‌های مستقل تاثیر می‌پذیرفت که فهم آن‌ها، پاسخ چرایی همگرایی سیاسی دو کشور ایران و پاکستان در آن سال‌ها خواهد بود. مقاله حاضر، این پدیده‌ها که طیفی از مولفه‌های تاثیرگذار فراملی بر تحکیم مناسبات سیاسی دو کشور را شامل می‌شد و نیز میزان تاثیر آن‌ها بر روابط سیاسی ایران و پاکستان را به عنوان یک مبین تاریخی شناسایی و مورد بررسی قرار داده است.