واکاوی رویکرد منابع عصر صفوی در روابط خارجی

هدف از انجام این پژوهش، بیان جزئیات روابط خارجی و پرداختن به رفت‌وآمدهای هیئت های سیاسی نیست، بلکه این نوشتار درصدد آن است تا با مطالعه برخی از مهمترین منابع عصر صفوی، مولفه های کلی حاکم بر نگرش مورخان این دوره درباره روابط خارجی را تبیین نماید. منابع این عصر، ضمن پرداختن به مناسبات خارجی صفویان، به ارائه دیدگاه های خود در این زمینه نیز پرداخته و درباره مولفه هایی همچون ماهیت سفارت و روابط خارجی، پناهندگی سیاسی و نقش مذهب در روابط خارجی اظهارنظر نموده اند. اگرچه این دیدگاه ها طیف متنوعی را شامل می شود، با این حال از طریق آن می توان به نگرش منابع این عصر در مورد روابط خارجی پی برد. اهمیت یافتن روابط خارجی در دوره صفوی و وقوف بر نگرش منابع این عصر بر آن، اهمیت و ضرورت انجام پژوهش حاضر را دوچندان می کند. تحقیق پیشِ رو به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر متون کتابخانه ای انجام گرفته و دستاوردهای آن بیانگر این واقعیت است که هرچند منابع عصر صفوی درک درستی از اصول سفارت و دیپلماسی داشته اند، اما در فهم مولفه های کلی حاکم بر روابط خارجی عاجز مانده اند. موضع گیری آنها در رابطه با طرف های خارجی حکومت صفوی نیز متفاوت بوده است. این تفاوت را می توان در نوع نگاهشان به مسائلی همچون پناهندگی سیاسی و اختلافات مذهبی دریافت. این منابع همچنین نتوانسته اند آن‌چنان‌که شایسته است، اهمیت رابطه با اروپاییان را درک کنند.