نگاهی به برنامه توسعه راه آهن شرق ایران به پاکستان در عصر پهلوی دوم

گرچه قرار بود که راه‌آهن شرق ایران در ابتدای قرن بیستم، مسیر ترانزیت کالا میان ایران و هندوستان را بهبود بخشد، اما با جدایی پاکستان از هندوستان در 1326ش./ 1947م. این مهم انجام نشد. ایران در سال‌های بعد کوشید با بهبود روابط سیاسی، مرزهای شرقی را مطمئن و امن کند، سپس در دهه‌ 50 شمسی/ 70 میلادی که تحولات جهانی و منطقه‌ای موجب افزایش قیمت نفت و بهبود اقتصادی ایران شد، دولت وقت فرصت را برای بازسازی این مسیر تجاری مناسب یافت. هدف از این پژوهش، بررسی نحوه اقدامات سیاسی و اقتصادی حکومت پهلوی طی دهه یاد‌ شده برای بازسازی این مسیر در ارتباط با کشورهای منطقه اقیانوس هند است. پژوهش حاضر با رویکرد اسنادی، تحلیلی و با استفاده از منابع آرشیوی اجراء شده است و یافته‌ها نشان می‌دهد که پس از بهبود روابط سیاسی منطقه‌ای ایران با کشور‌های حوزه اقیانوس هند در دهه‌ 40 شمسی و سپس افزایش قیمت نفت، ایران در قالب طرح‌های مختلف توسعه از جمله کمک‌های اقتصادی و تکنیکی، کوشید تا طرح راه‌آهن شرق را دوباره راه‌اندازی کند؛ هر چند که این اقدامات در پایان دوره فوق، ناتمام باقی ماند.