نقش سغدی‌ها در دیپلماسی ابریشمِ دوران پادشاهی خسرو انوشیروان

با رونق جاده ابریشم در دوران اشکانی و ساسانی، فرمانروایان ایران می‌کوشیدند به عنوان مالکان این راه بازرگانی میان شرق و غرب و در میان دو قدرت دیگر جهان باستان؛ چین و روم، اختیار تجارت ابریشم را در دست گیرند و از این طریق، تا اندازه‌ای از انباشت ثروت در بیزانس جلوگیری کنند. در این میان، مداخله سغدی‌ها در روند این تجارت در میانه سده ششم میلادی سبب شد تا تجارت ابریشم به "دیپلماسی ابریشم" تبدیل شود. در دیپلماسی ابریشم، تجارت ابریشم به عنوان عامل اقتصادی، در حاشیه ائتلاف‌های سیاسی نظامی مانند ائتلاف بیزانس تورکیوت‌ها قرار گرفت که پیامد عملکرد سغدی‌ها در این تجارت بود. در مقاله حاضر با توجه به منابع باستانی و پژوهش‌های نوین، کوشش شده است تا جایگاه و اهمیت تجارت ابریشم که بازرگانان سغدی در میانه سده ششم میلادی، آن را به دیپلماسی ابریشم تبدیل کردند، در صف آرایی قدرت‌های بزرگ جهان باستان ایران و بیزانس و قدرت نوظهور دیگر یعنی تورکیوت‌ها بررسی شود.

Sogdians and Khusrow I’s Silk Road Diplomacy

As the Silk Road flourished under the Parthian and the Sassanid Empire, Iranian monarchs strived to establish themselves as the sole authority over the Silk Road as the main venue connecting the East to the West. This ambition caused friction between the Persian Empire and the other two great powers of the Ancient World, i.e., China and Rome. Persia contrived with strategies to hold control over the silk trade as a means to hinder the accumulation of wealth in Byzantium. In the meantime, Sogdian intervention in business processes in the midsixth century A.D transformed the silk trade into ‘silk diplomacy’. Silk diplomacy put silk trade on the sidelines of political and military coalitions, e.g. the ByzantiumAshina axis, which was the consequence of the Sogdian intervention in trade. Drawing upon ancient sources and modern research the current article seeks to assess the status and importance of silk trade, which as a result of Sogdian intervention was transformed into silk diplomacy, as an impetus for the deployment of the ancient world powers such as Iran and Byzantium along with emerging power of the Turkic people.