الگوی سیاست خارجی ایران از مشروطه تا برآمدن رضاشاه

ایران از مشروطه تا برآمدن رضاشاه دستخوش آشفتگی بود و جنگ جهانی اول نیز آشفتگی سیاسی را تشدید کرد. آیا در سال‌های مشروطه تا برآمدن رضاشاه ایرانیان دارای الگویی در سیاست خارجی بودند؟ در دوره قاجاریه با وجود اینکه قدرت‌های بزرگ در حال افزایش توان اقتصادی، نظامی و نیز طراحی دنیای جدید بودند، اما ایران در زیر بار سنگین سنت کهن امکان قدم گذاشتن به دوره جدید را نداشت. پس از کشته شدن ناصرالدین شاه و پیدایش افکار جدید، ایرانیان پوسته حکومت‌ مداری کهن را شکافتند و اهداف جدیدی در سیاست خارجی دنبال کردند. برخی از اقدامات اصلاحی جهت پیگیری منافع ملی در محیط بین‌الملل پیش از انقلاب مشروطه ایجاد شده بود، اما ایران همیشه در وضعیت داخلی با شرایط استبدادی و اوضاع نابسامان اقتصادی نظامی در برابر روس و انگلیس تسلیم محض بود، به گونه‌ای که بسیاری از قلمروی سرزمینی‌اش را از دست داد. انقلاب مشروطه موجب شد که افکار نهادگرا و قانونمند رویه‌ای اجرایی پیدا کنند و در این بستر سیاست استقلال‌گرایانه برای فرار از تبعات منفی خواسته‌های روس و انگلیس در کشور شکل گرفت. این نوشتار به الگوی سیاست خارجی ایران بین سال‌های 1304-1285 ش. از انقلاب مشروطه تا روی کار آمدن سلسله پهلوی می­پردازد. بدین منظور با بررسی شرایط داخلی و خارجی می‌کوشد که به سبکی روشمند جریان‌ها و تحولات داخلی و خارجی را که منجر به اتخاذ الگوی بی‌طرفی گردید، مورد واکاوی قرار ‌دهد.

The pattern of Iran foreign policy from the Constitutional Revolution to the rise of Reza Shah

Iran underwent political and social crisis from the constitutional revolution to the rise of Reza Shah. The crisis was aggravated when the World War I broke out. Did Iran have a pattern in foreign policy within the period between the constitutional revolution and the rise of Reza Shah? In Qajar time, while the world powers were strengthening their military and economic capacities and developing policies in the new world, Iran was so under the heavy burden of old traditions that did not have the power to step in to the new world. As Naser uldin Shan was killed and modern ways of thinking emerged, Iranians broke the skin of ageold governance structure and followed novel goals in foreign policy. This paper gives an overview of Iran’s foreign policy between the years 1906 to 1925 which is from the constitutional revolution until the time when Pahlavi Dynasty took power. Before the constitutional revolution, some measures had been conducted to safeguard national interests at international arena; however, Iran had always experienced autocracy and poor economic and military situations. This had made the country to be so submitted to Russia and Britain that it cost it the loss of a major part of the territory and ultimate humiliation. The constitutional revolution prepared the ground for institutional and lawabiding thoughts becoming practical. In this connection, a policy of independence was developed in order to escape the adverse consequences of succumbing to the demands of Russia and Britain. The present paper studies the internal and external conditions of Iran from the time of constitutional revolution to the rise of Reza Shah and will methodologically explore the trends and internal and external developments that led Iran to maintain neutrality in the war.