مناقشات ایران و کمپانی هندشرقی انگلیس بر سر عواید گمرکی بندرعباس در عصر صفوی

شاه عباس اول، که در اندیشه اخراج پرتغالی‌ها از خلیج‌فارس بود، در صدد برآمد تا آنها را با یاری نیروی دریایی کمپانی هند شرقی، از این منطقه بیرون براند. در سال 1024ق./1615م. وی با کمپانی هند شرقی انگلیس قراردادی در 20 ماده­ بست و امتیازات فراوانی به آنان اعطاء کرد. پس از شکست پرتغالی‌ها، شاه عباس امتیازات دیگری به کمپانی هند شرقی داد، از آن جمله واگذاری نصف عواید گمرکی بندرعباس، اما بعدها، مساله پرداخت کامل نصف عواید گمرکی بندرعباس به کمپانی تا اواخر دوره صفویان همچنان یکی از موارد مهم اختلاف میان حکومت ایران و کمپانی هند شرقی انگلیس باقی ماند. اعزام سفیران متعدد از انگلستان به دربار صفوی نیز مساله را به طور کامل حل نکرد، هر چند که بهره‌وری کمپانی از این امتیاز در تمام دوره حکومت صفوی یکسان نبود.

Conflicts between Iran and British East India Company (EIC) over customs proceeds from port of Bandar Abbas in Safavid Time

Shah Abbas (I) who was concerned with expelling Portuguese from the Persian Gulf decided to get help from East India Company Navy. Thus, in 1615 he signed an agreement of 20 Articles with the Company and granted them many privileges. Once they defeated Portuguese, Shah Ababs gave other privileges to East India Company including half the proceeds earn in Bandar Abbas Customs. Nevertheless, the Government of Iran thereafter, failed to fully pay the half of the proceeds to the Company and the issue existed as a major conflict between the Government of Iran and the East India Company until the end of Safavid time. The conflict could not even be completely resolved through sending several ambassadors from British Government to Iran. This article considers the issue of Bandar Abbas Customs proceeds and the related conflict between the Safavids and East India Company.