مرجعیت علمی قرآن در اعتبارسنجی سنت برای استنباط فقهی

مرجعیت یک منبع معرفتی در فقه به معنای تاثیرگذاری اصلی آن منبع در استنباط فقهی است. استنباط حکم شرعی دارای چند منبع معرفتی است، ازجمله قرآن، سنت و عقل. سوال این است که آیا قرآن، علاوه بر داشتن مرجعیت علمی در فقه، بر منبع سنت نیز مرجعیت دارد؟ موضوع این نوشتار بررسی مرجعیت قرآن بر سنت در استنباط فقهی است.پیش‌فرض بحث این است که قرآن مرجع انحصاری در استنباط فقهی نیست و سنت نیز در این زمینه مرجعیت دارد. قرآن و سنت هر دو در دلالت و رساندن معنای خود استقلال دارند.در مقالۀ حاضر، مرجعیت قرآن بر سنت در استنباط فقهی بر اساس فرایند سه‌مرحله‌ای تمسک به روایات، شامل اعتبار، دلالت و جهت صدور، بررسی شده است. بر اساس داده‌های این مقاله که با روش تحلیلی انجام شده است، قرآن در اعتبار سند مرجعیت بر سنت دارد که می‌توان آن را «مرجعیت مطلق» نامید. همچنین، هر یک از قرآن و سنت در دلالت نسبت به دیگری نوعی مرجعیت دارند که می‌توان آن را «مرجعیت نسبی» خواند. علاوه بر این، هر یک از قرآن و سنت می‌تواند به‌عنوان قرینه‌ای در تشخیص جهت صدور دیگری عمل کند؛ اما این قرینیت تاثیرگذاری اصلی نیست و قرائن مهم‌تری در این زمینه وجود دارد؛ بنابراین، نمی‌توان این مورد را مرجعیت نامید.

reviewing the qurʼān’s authoritative role in validating the sunnah for jurisprudential inference

in islamic jurisprudence, the concept of marjaʻīyyat (epistemic authority) refers to a source’s primary influence in deriving jurisprudential rulings. while multiple authoritative sources exist for deriving religious rulings—including the qurʼān, sunnah (the prophet’s normative practice), and ʻaql (reason)—this study investigates whether the qurʼān possesses authority not only as an independent source but also over the sunnah itself in the process of jurisprudential inference.this article examines the qurʼān’s authoritative relationship with the sunnah in jurisprudential derivation, operating on the fundamental premise that neither source holds exclusive authority, and that both maintain independent interpretive and communicative functions. the analysis employs a threefold methodological framework assessing: (1) textual validity (ḥujjīyah), (2) semantic implication (dalālah), and (3) historical occasion of issuance (shaʼn al-nuzūl/al-wurūd).through analytical methodology, this study demonstrates that the qurʼān exercises absolute authority over the sunnah regarding document validity. concerning semantic implication, both texts exhibit a relationship of relative mutual authority. while either source may provide contextual clues for interpreting the other’s occasion of revelation, such auxiliary functions do not constitute primary authoritative influence, as more determinative indicators exist for this purpose.these findings contribute to ongoing scholarly discussions about hierarchical relationships between primary islamic legal sources, while clarifying the nuanced boundaries of qurʼānic authority in sunnah-based jurisprudence.keywords: epistemic authority, qurʼān, sunnah, islamic jurisprudence, textual validity, semantic indication, occasion of revelation