آسیب شناسی بهره گیری مجتهدان از قرآن کریم در اجتهاد

قرآن همواره در علم فقه مرجعیت اصلی داشته و یکی از مهم‌ترین منابع آن به شمار می‌رود؛ اما گاهی اوقات به‌کارگیری آن با نقص‌ها و آسیب‌هایی همراه بوده است. در این اثر، تلاش شده تا برخی از مهم‌ترین آسیب‌ها در مرجعیت قرآن در اجتهاد به صورت فشرده بررسی شوند که عبارت‌اند از عدم استفاده از قرآن در احراز صدور روایت، عدم احاطۀ کامل به آیات قرآن، عدم استفاده از قرآن در احراز جهت صدور روایت، عدم استقصای کامل علت‌های احکام، عدم نسبت‌سنجی میان عناوین مذکور در روایات و عناوین ذکر شده در آیات، عدم استفادۀ کامل از صفات شارع، عدم بهره‌برداری کامل از مبانی انسان‌شناختی، عدم توجه به امور اعتقادی و اخلاقی، عدم تفکیک قضیۀ خارجیه و قضیۀ حقیقیه، عدم توجه به ارائۀ احکام در قالب مفاهیم کلی، عدم فهم روایات در پرتو آیات، عدول از ظاهر قرآن با ادله‌ای غیر مبین و... .

an analysis of the detrimental aspects of the jurists’ use of the qurʼān in ijtihād

the holy qurʼān has always served as the primary authority in islamic jurisprudence and is regarded as one of its most essential sources. however, its application in ijtihād has occasionally been marked by shortcomings and detrimental practices.this study concisely examines some of the most significant deficiencies in the utilization of the holy qurʼān in ijtihād. these include: the failure to employ the qurʼān in determining the authenticity of narrations (riwāyāt); incomplete coverage of qurʼānic verses; neglect of the qurʼān in assessing the contextual direction of narrations; insufficient investigation into the underlying reasons (ʿilal) for rulings (aḥkām); lack of comparative evaluation between the terminologies used in narrations and those in qurʼānic verses; underutilization of the attributes of the lawgiver (shāri’); inadequate application of anthropological foundations; inattention to matters of belief and morality; failure to distinguish between literal (ẓāhir) and substantive (ḥaqīqī) propositions; neglect in presenting rulings as general principles; and interpreting narrations without due consideration of qurʼānic verses. additionally, the study addresses the problematic tendency to disregard the apparent meaning (ẓāhir) of the qurʼān without substantiated evidence.keywords: detrimental effects, qurʼān, usage, steps of ijtihād