معنا و اقتضائات اجتهاد تخصصی در عبادات و غیرعبادات براساسِ ایدۀ آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی

این مقاله به هدف تحقیق و تعمیق ایدۀ آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی دربارۀ تخصصی شدن اجتهاد تدوین شده‌است و سوال اصلی این است: معنای اجتهاد تخصصی و اقتضائات آن چیست؟ این مسئله با روش تحلیلی  تبیینی بررسی شده‌است و مهم‌ترین نتایج آن عبارت‌اند از: لزوم بهره‌گیری از تاریخ معتبر و درنظر گرفتنِ ملابسات پیرامون محیط صدور نص در احکام غیرعبادی، سخت‌گیری و دقت بیشتر در خبر واحد در امور مخالف با ارتکازها و رویه‌های عقلایی در احکام غیرعبادی، تفاوت در شیوۀ استدلال و مراجعه به ادله و منابع در احکام عبادی و غیرعبادی، ارائۀ تفسیری عقلایی از نصوص در احکام غیرعبادی، ‌قاعدۀ اوّلیِ اعتبار ملاکات در استنباط احکام غیرعبادی، ‌قاعدۀ اولیِ جمود بر نص و عدم تعدّی در احکام عبادی و محوریت ارتکازها و رویه‌های عقلایی در احکام غیرعبادی، نبود ‌قاعدۀ اولیِ صدور از شان بیان حکم شرعیِ معصوم در احکام غیرعبادی، ‌قاعدۀ اولیِ ثبات تحدید‌های کمی در احکام عبادی و محوریت ارتکازها و رویه‌های عقلایی در احکام غیرعبادی، شناسایی و تفکیک قواعد فقهی اختصاصی احکام عبادی و غیرعبادی، شناسایی و تفکیک ضوابط اصولی اختصاصی احکام عبادی و غیرعبادی، لزوم مشورت در موضوع‌شناسی با اهل تخصص حوزه‌های غیرعبادی.

the meaning and necessities of specialized ijtihād in devotional and non-devotional precepts according to the theory of āyatollāh ‘abd al-karīm ḥāʼirī-yazdī

this article was written for the purpose of researching and studying āyatollāh ‘abd alkarīm ḥāʼirīyazdī’s theory regarding specialized ijtihād. the main question is what is the meaning of specialized ijtihād and its necessities? this issue has been investigated by the analyticalexplanatory method and its most important results include, the necessity of using authentic history and considering the circumstances surrounding the issuance of naṣṣ (designation) in nondevotional precepts, more strictness and precision in khabar alwaḥid (tradition with a single transmitter) in matters that are against the rational reliance and procedures in nondevotional precepts, presenting a rational interpretation of nuṣūs (designations) in nondevotional precepts, the primary principle of the validity of criteria in deriving nondevotional ḥukm (precepts), the primary principle is to stick to the naṣṣ and not to transgress in the devotional precepts and the centrality of the concentration and rational procedures in the nondevotional precepts and the absence of primary principle of issuing from the expression of an infallible religious precept in nondevotional precepts, the primary principle of the stability of quantitative limitations in devotional precepts and the centrality of rational reliance and procedures in nondevotional precepts, identifying and distinguishing specific jurisprudential rules for devotional and nondevotional precepts, identifying and distinguishing specific principles criteria of devotional and nondevotional precepts and the necessity of consulting in thematics with experts in nondevotional fields.