بررسی استدلال شیخ عبدالکریم حائری یزدی بر عدم حرمت شرعی تجرّی

شیخ عبدالکریم حائری یزدی در کتاب اصولی خود، دُرر الفوائد، در بحثی نسبتاً کوتاه به مبحث تجرّی پرداخته، بر عدم حرمتِ شرعی و عدم قبحِ اخلاقی تجرّی و همچنین عدم استحقاق عقابِ متجرّی استدلال کرده است. استدلال فقهیِ وی بر عدمِ حرمتِ شرعیِ تجرّی مستند به آیات و روایات نیست، بلکه استدلالی شبه عقلی استقرایی است که در نوع خود جالب توجه است. این استدلال، افزون بر جهات قابل توجه روش‌شناختی، از منظر فلسفی نیز ابعاد درخور درنگی دارد، به ویژه از منظر فلسفۀ عمل. در این مقاله، تلاش شده است پس از مقدمه‌ای نه‌چندان کوتاه در توضیح چیستیِ تجرّی، استدلال وی صورت‌بندی و سپس ارزیابی شود. بر پایۀ بررسی‌های نگارنده استدلال وی ناتمام است.

an investigation into the argument of shaykh ‘abd al-karīm ḥāʼirī-yazdī on the lack of the legal prohibition of tajarrī

shaykh ‘abd alkarīm ḥāʼirīyazdī has dealt with the subject of tajarrī (attempt to commit a sin) in a relatively short discussion in his uṣūlī book, durar alfawāʼid. he has argued on the lack of legal (shar’ī) prohibition and the lack of moral evil (qubḥ) of tajarrī, as well as the lack of deserving punishment of tajarrī. his jurisprudential argument on the lack of legal prohibition of tajarrī is not supported by verses of the holy qurʼān and aḥadīth (narrations), but rather a quasirationalinductive argument that is interesting in its own way. this argument, in addition to significant methodological aspects, has significant dimensions from a philosophical point of view, especially from the point of view of practical philosophy. this article tries to formulate and then evaluate his argument, after a rather short introduction explaining the nature of tajarrī