عدم مطلقیّت ضرر در امر به معروف و نهی از منکر

یکی از شرایط وجوب امر به‌معروف و نهی از منکر، عدم ضرر است. در اینکه ضرر به چه مقدار رافع وجوب است، کمتر به آن پرداخته ‌شده، ولی از ظاهر عبارت فقها چنین استفاده می‌شود که هر جا ضرری مترتب باشد، به‌طور مطلق، وجوب این فریضه ساقط است. نگارندگان پس از بررسی نظرات فقها به این نتیجه رسیده‌اند که قول مشهوری در میان ایشان نسبت به مطلق ضرر وجود ندارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با امعان نظر در ادلّه نقلی و قواعد فقهی به این نتیجه رسیده که ملاک سقوط و عدم سقوط وجوب این فریضه، میزان ضرر و مفسده‌ای است که متوجه آمر و ناهی می‌شود یا از ترک آن متوجه افراد، جامعه یا دین می‌شود. پس باید افسد را به فاسد دفع و اهم را بر مهم تقدیم نمود.

Nonabsoluteness of Harm in Commanding to Do Good and Forbidding from Evil

One of the conditions for the obligation of commanding to do good and forbidding the evil is the nonharm condition. It has less been less discussed that how much harm resolves the obligation problem, but it is implied from the jurisprudents’ sayings that if there are harms anywhere, the obligation of this obligatory action is definitely removed and nullified having studied the jurisprudents’ views, the authors have concluded that there is no common saying by them by virtue of which the absoluteness of harm is mentioned. Therefore, by contemplating in narrative indications and jurisprudential rules, the present research has concluded that the criterion for (non) obligation of this obligatory action depends on the amount of the harm the commander or forbidder inflicts or its abundance harms the people, society, or religion. Thus, the more corrupt should avoided by the less one and the more important should be avoided by the less one.