تاملی تطبیقی بر دیات صدمات خطایی مسری و غیر مسری در فقه و حقوق کیفری (نقد و پیشنهاد اصلاح ماده 539 قانون مجازات اسلامی)

صدمات متعدد می تواند ناشی از ضربه واحد یا ضربات متعدد باشد که در فرض سرایت و عدم سرایت از چهار فرض خارج نیست: 1. هیچ یک از صدمات سرایت نکند؛ 2. همه صدمات باهم سرایت کرده و منجر به جنایت جدید شوند؛ 3. برخی از صدمات سرایت کرده و موجب آسیب بزرگ‌تر گردند. و 4. برخی از صدمات سرایت کرده و موجب مرگ مجنی علیه گردند. قانون‌گذار در مقام وضع تعیین دیه فرض اول و دوم، همسو با مبانی فقهی به ترتیب حکم به تعدد دیات (538 ق.م.ا) و تداخل دیات (صدر بند «ب» 539 ق.م.ا) کرده است. همچنین چگونگیِ تعیین دیه در فرض سوم و چهارم، در ادامه بند «ب» ماده 539 ق.م.ا. بیان کرده است؛ هرچند حکم قانون‌گذار در مورد فرض سوم، مطابق با مبانیِ فقهی است، اما در مورد فرض چهارم با نقدهای جدّی مواجه است. مقاله حاضر درصدد است، اصل مباحث را پیرامون فرض چهارم بر اساس تفکیک میان ضربه واحد و ضربات متعدد متوالی و غیرمتوالی طرح نماید و بر خلاف ماده قانونی اثبات کند که در فرض سرایت برخی از صدمات و مرگ مجنی علیه تنها دیه نفس لازم است و نیازی به محاسبه صدمات غیر مسری نیست؛ مگر در مواردی که ضربات متعدد با فاصله زمانی باشد.

A Comparative Reflection on Erroneous Contagious and noncontagious Injuries in Jurisprudence and Criminal Law(A Criticism and Correction Proposal for the article 539 of the Islamic Penal Code)

Different injuries could be the result of a single blow or various ones. Assuming such blows are contagious or noncontagious, no more than four assumptions would be conceivable. 1) None of the injuries are contagious. 2) All of the injuries are contagious and lead to a new crime. 3) Some of the injuries are contagious and could end in a more severe injury. 4) Some of the injuries are contagious and could end in the injured death. In line with jurisprudential principles and regarding the issue of blood money, the legislator has ruled to multiplicity of ransoms (article 538 of the Islamic Penal Code) and the interference of ransoms (on the clause B of article 538 of the Islamic Penal Code). Likewise, to enact the law for determining the method of the blood money in the assumed abovementioned third and fourth assumptions has been stipulated in the continuation of clause B, article 539 as: " If death or amputation or any more severe injury are due to the contagion of some kind of injuries, the ransom of contagious injuries interfere with the whole body full ransom, or member ransom, or greater injury while the ransom for noncontagious injuries are calculated separately and thereupon the ruling is issued". Although, regarding the third assumption, the legislator’s ruling is in accordance with jurisprudential principles, the legislator’s lawmaking are criticized severely regarding the fourth assumption.  Using a descriptiveanalytical method, the present paper is to investigate the issues regarding the fourth assumption based on separation of single blow and multiple ones, either successive or nosuccessive. The researchers prove that contrary to the related article, if some injuries are contagious and the inured dies, the whole body full ransom is merely required to be paid and there is no obligation to calculate noncontagious injuries, unless the blows are knocked repeatedly and in some intervals.