بازکاوی اجتماع امر و نهی

از جمله مسائل بسیار پیچیده و قدیمی در علم اصول، بحث جواز اجتماع امر و نهی است که علاوه بر فوائد علمی فراوان در علم اصول، دارای ثمرات فقهی و عملی مانند صحت یا بطلان خواندن نماز در مکان غصبی نیز می باشد. پس از بررسی مفردات و تنقیح محل بحث، با سه قول در این خصوص مواجه می شویم که جواز، امتناع و جواز عقلی و امتناع عرفی را می توان نام برد. نویسندگان در ادامه به نقل اهمّ دلایل مثبتین و نافین پرداخته است و سپس وارد بحث اضطرار با سوء اختیار شده که یکی از مباحث مهم در این زمینه است. اقوال و مبانی در زمینه کسی که با سوء اختیار، خود را مضطر نموده است تا شش مورد نیز گفته شده است که از آن جمله می توان به سقوط نهی به طور مطلق و باقی ماندن وجوب و ثبوت نهی فعلی و عدم وجوب اشاره نمود. نگارندگان پس از نقل و بسط اقوال در این خصوص، اشکالات هر یک از اقوال را با استفاده از آیات و روایات بررسی کرده و ثابت نموده که عنوان اضطرار از سوی شارع مقدس از باب حکومت تضییق گردیده است؛ از همین رو، هر اضطراری رافع حرمت نیست و در نهایت، با استفاده از ابواب دیگر فقهی، توانسته است قول به جواز اجتماع امر و نهی را ثابت نماید.

Analyzing the Togetherness of Command and Forbiddance

The issue of the permissibility of togetherness of command and forbiddance is considered among the most complex and oldest issues in the knowledge of oṣūl which has jurisprudential and practical benefits such as the truth or wrongness of saying prayers in a usurped place. Having investigated the lexicon and clarifying the subject matter, the researchers have proposed three opinions in this regards such permissibility, refusal, and intellectual permissibility and customary refusal. In the next phase, the researchers have raised the most important issue of negating and confirming reasons and the issue of compulsion due to the lack of freewill. There are to six opinions and principles about the person who have doomed himself obliged due to lack of freewill among which the absolute command wavier, taking the obligation, affirming the forbiddance of act, and lack of obligation could be mentioned. Having explained and expanded these opinions, the researchers have investigated the weaknesses of these opinions using the Qur’an verses and the Imam’s traditions and have proved that proposing the issue of compulsion by the shariah legislator from the viewpoint of ruling the society is narrowed; therefore, any kind of compulsion cannot remove the illegality. Ultimately, they have proved the opinion to the permissibility of gathering the command and forbiddance using other jurisprudential chapters.