مطالعه تطبیقی دیدگاه ملاصدرا و شیخ احمد احسایی درباره سرنوشت بدن انسان پس از مرگ

سرنوشت انسان پس از مرگ اهمیتی اساسی برای انسان‌ها دارد و هم در ادیان و هم نزد فلاسفه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. ارتباط این موضوع با بحث معاد جسمانی بر اهمیت آن می‌افزاید. درباره نحوه زندگی انسان پس از مرگ دیدگاه‌های متفاوتی مطرح شده است، از جمله اینکه انسان در زندگی پس از مرگ از بدن بهره‌مند است. ملاصدرا و شیخ احمد احسایی از قائلان به این دیدگاه هستند. این پژوهش بر اساس روش تحلیل محتوا از طریق داده‌های کتابخانه‌ای، آثار ملاصدرا و احسایی را با رویکردی تطبیقی بررسی کرده است. ملاصدرا بر اساس مبانی فلسفی‌اش، چون اصالت وجود، تشخص وجود، حرکت جوهری و رابطه نفس و بدن، در تبیین عقلانی و فلسفی نحوه کیفیت بدن انسان پس از مرگ تلاش کرده است. احسایی نیز با طرح کالبدی چهارلایه برای انسان، از طرح عوالم و مراتب چندگانه که منجر به سیری نزولی و صعودی برای انسان می‌شود، در تبیین این موضوع بهره برده است. ملاصدرا و احسایی در نهایت در اینکه انسان در زندگی پس از مرگ از وجود بدن بهره‌مند است اشتراک نظر دارند، اما کیفیت این بدن در این دیدگاهشان متفاوت است. همچنین در هر دو دیدگاه عینیت بدن اخروی با بدن دنیوی مبتنی بر نوع خاصی از معنای عینیت است.

a comparative study of mullā ṣadrā’s and shaykh aḥmad al-aḥsāʾī regarding the fate of the human body after death

the fate of humans after death holds paramount significance, resonating deeply in both religious doctrines and philosophical discourse. its intertwining with the concept of bodily resurrection adds to its importance. there are diverse perspectives regarding the nature of human postmortem existence, with some asserting the presence of a corporeal form in the afterlife. advocates of this stance include mullā ṣadrā and shaykh aḥmad al-aḥsāʾī. employing a content analysis method using library data, this research conducts a comparative study of the works of mullā ṣadrā and al-aḥsāʾī. drawing upon his philosophical principles, such as the primacy of existence, individuation of existence, substantial movement, and soul-body relationship, mullā ṣadrā endeavors to furnish a plausible philosophical account of the nature of the human postmortem body. on the other hand, al-aḥsāʾī posits a four-layered body for humans, utilizing the framework of multiple worlds and degrees that culminate in descending and ascending journeys. while both mullā ṣadrā and al-aḥsāʾī affirm the presence of a body in the afterlife, they diverge in their explanations of its nature. furthermore, both perspectives offer distinct interpretations of the afterlife body’s identity in relation to the earthly body.