خوانش مقایسه‌ای ترکیب‌بند «رثای امام حسین (ع)» صباحی بیدگلی با ترکیب‌بند محتشم کاشانی بر اساس هنجارگریزی معنایی

هنجار آن روشی است که اکثریت جامعه آن را می‌پذیرد و هنجارگریزی عدول از این روش است. هنجارگریزی یا آشنایی‌زدایی بحثی است در نقد صورت‌گرا و یکی از نظریه‌های ادبی معاصر است. زبان‌شناسان و نظریه‌پردازان معاصر برای هنجارگریزی انواع گوناگونی را معرفی کرده‌اند که هنجارگریزی معنایی یکی از پُربسامدترین آنهاست که شاعر با استفاده از آن پیام هنری‌اش را به مخاطب عرضه می‌کند. صباحی بیدگلی در رثای امام حسین (ع)، ترکیب‌بندی به تاسی از محتشم کاشانی سروده که نشان از کاردانی وی در تصویرآفرینی و خلق صحنه‌های بدیع دارد. از ویژگی‌های برجسته این ترکیب‌بند استفاده فنی و هنری از هنجارگریزی معنایی و آرایه‌ها و صور خیال و عناصر بلاغی همچون انواع تشبیه، استعاره، کنایه و صنایع بدیعی است. در این پژوهش ضمن بررسی آشنایی‌زدایی معنایی در ترکیب‌بند مذکور و بیان زیبایی‌هایش، این ترکیب‌بند را با ترجیع‌بند محتشم مقایسه، و به برخی شباهت‌ها و اختلاف‌های این دو اثر اشاره کرده‌ایم

a comparative study of sabahi bidgoli’s composition the lament of imam hoseyn (as) and mohtasham kashani’s composition based on semantic deviation

the norm is the method accepted by the majority of society, and deviation is avoidance of the method. deviation or defamiliarization is a topic raised in formal criticism and is one of the contemporary literary theories. contemporary linguists and theoreticians have introduced various types of deviation, of which semantic deviation is one of the most common, used to convey artistic messages to the audience. sabahi bidgoli wrote a composition in the mourning of imam hoseyn (as) following mohtasham kashani, which shows his expertise in depicting and creating innovative scenes. one of the prominent features of this composition is the technical and artistic use of semantic deviation, literary arrays, fictional images, and rhetorical elements such as similes, metaphors, irony, and rhetorical techniques. in this research, while examining the semantic defamiliarization in the above-mentioned composition and expressing its beauty, we compare it with mohtsham’s and point out some similarities and differences between these two works.