نقش وُزرا در فراز و فرود حکومت فاطمیان مصر

فاطمیان از دولت‌های مهم و قدرتمند سیاسی، مذهبی و فرهنگی جهان اسلام، به‌ویژه مذهب تشیع، بودند که با به‌کارگیری وزرایی توانمند به اوج قدرت رسیدند. خدمات فراوانی در حوزه گسترش فرهنگ و شعائر دینی تشیع اسماعیلی انجام دادند؛ سپس بر اثر عملکرد ضعیف وُزرا، از جمله قدرت‌طلبی، اقدامات تفرقه‌افکنانه و پشت‌کردن به مذهب رو به افول رفتند. این نوشتار بر پایه روش توصیفی‌تحلیلی، نخست خاستگاه پیدایش جایگاه وزارت در ساختار دولت فاطمی را بیان می‌کند و از کارکرد وزرای فاطمیان می‌گوید. سپس دو گونه وزارت تنفیذ و تفویض در حکومت فاطمیان را می‌شناساند و از تغییر ساختار تشکیلاتی حکومت و ورود وزرا به صحنه قدرت و انتقال تدریجی قدرت از خلفای فاطمی به وزرا سخن به میان می‌آورد. نقش وزرا در تثبیت دولت فاطمیان و گسترش قلمروشان و سامان‌دهی به ساختار اداری تشکیلاتشان و تثبیت و تقویت مذهب اسماعیلیه و رساندن حکومت فاطمیان به اوج قدرت و نفوذ را بیان می‌کند و با تبیین عوامل افول این دولت قدرتمند، همچون جنگ قدرت وزرا، سوء تدبیر در برابر شورش‌های محلی قبایل داخلی و منازعات خارجی، سیاست‌زدگی و تقیدنداشتن وزرا به مذهب اسماعیلی، از نقش آنان در این فروپاشی پرده برمی‌دارد

the role of ministers in the ups and downs of the egyptian fatimid government

the fatimids were politically, religiously, and culturally one of the most important and powerful states in the islamic world, especially in shiism, which reached the peak of power by employing capable ministers. they did a lot of services in the field of expanding ismaili shia culture and religious rituals. however, they declined due to the poor performance of the ministers, including power-seeking, divisive actions, and turning away from religion. using the descriptive and analytical method, this article first explains the origin of the ministry position in the structure of the fatimid government and discusses the function of the fatimid ministers. then it introduces two types of ministries of enforcement and delegation in the fatimid government. next, the paper deals with the change in the organizational structure of the government, the seizure of power by the ministers, and its gradual transfer from the fatimid caliphs to the ministers. after that, it explains the different roles of the ministers in stabilizing the fatimid state, expanding their territory, organizing the administrative structure of their organizations, stabilizing and strengthening ismailism, and bringing the fatimid government to the peak of power and influence. finally, their role in the collapse of this powerful government is revealed by explaining the factors of the decline of the government, such as the power struggle between the ministers, mismanagement against the local rebellions of internal tribes and foreign conflicts, politicization and the ministers’ lack of adherence to the ismailism