تفسیر بهشت آدم: بررسی دیدگاه صدرالدین شیرازی از منظر زبان دین

ملاصدرا در تحلیل و معناشناسی واژه‌های زبان دین در باب اوصاف خدا قائل به اشتراک معنوی و تشکیک وجودی است. وی علاوه بر معناشناسی اوصاف خدا در تفسیر بهشت و جهنم و مسئله معاد جسمانی و به طور کلی در زبان دین، در قلمرو معاد نیز با همین دیدگاه و روش پیش رفته و کوشیده است بدون مواجه‌شدن با شبهات رایج، معاد جسمانی و مسائل مربوط به آن، از قبیل عذاب قبر و صراط، را تبیین کند. قصه هبوط آدم و حوا از بهشت نیز با نگاه ملاصدرا به زبان دین در قلمرو معاد گره خورده است. وی گناه آدم را مربوط به مقام چهارم از مقام‌های قوس نزول انسان پیش از آغاز زندگی بر روی کره زمین می‌داند. از نظر او، نافرمانی آدم اتفاقی خارجی نبوده و بیان قرآن نظر به نوع انسان، یکی از ویژگی‌های ماهیت انسان را متذکر می‌شود. اما آیات متعددی از قرآن با اشاره به فریب‌خوردن آدم و حوا از شیطان و آشکارشدن عورتشان پس از نافرمانی، این تفسیر را در معرض پرسش قرار داده و صراحتاً به عنوان واقعه‌ای خارجی از این موضوع یاد کرده‌اند تا جایی که می‌گویند این دو سعی داشتند با برگ درختان بهشتی زشتی‌های خود را بپوشانند. اهمیت این موضوع از آن‌رو است که تاکنون کسی از منظر زبان دین تفسیر ملاصدرا از بهشت آدم و نافرمانی او را نقد نکرده است. این مقاله با نگاهی توصیفی‌تحلیلی و به روش کتاب‌خانه‌ای این موضوع را می‌کاود.

Interpretation of Adam’s Paradise: A Study of Sadr alDin Shirazi’s Viewpoint from the Perspective of the Language of Religion

In the analysis and semantics of the words of religion about the attributes of God, Molla Sadra believes in semantic commonality and gradation of existence. In addition to the semantics of the attributes of God in the interpretation of Heaven and Hell and the issue of bodily resurrection and in general in the language of religion, he has advanced in the realm of resurrection with the same view and method and has tried to explain the bodily resurrection and related issues such as the torment of the grave and sirat (the path), without facing common doubts. According to Molla Sadra, the story of the descent of Adam and Eve from Heaven is also tied to the language of religion in the realm of resurrection. He considers Adam’s sin to be related to the fourth position of the descending arc of man before the beginning of life on earth. In his view, man’s disobedience was not an external event, but the Quran, considering the humankind, mentions one of the characteristics of his nature. However, several verses of the Quran, referring to the deception of Adam and Eve by Satan and the revelation of their nakedness after disobedience, have questioned this interpretation and explicitly mentioned it as an external event, to the extent that the verses maintain that the couple tried to cover their ugliness by foliage. The importance of this issue is because so far no one has criticized Molla Sadra’s interpretation of Adam’s paradise and his disobedience, from the perspective of the language of religion. This article explores the issue by using a descriptiveanalytical method and library sources.