بررسی مقایسه‌ای محدوده علم غیب پیامبران در تفسیر المیزان و تفهیم القرآن

بهره‌مندی پیامبران از علم غیب را اندیشمندان اسلامی به‌اجمال پذیرفته‌اند. در این میان، از دیرباز متفکران مسلمان درباره گستره و میزان کیفیت احاطه پیامبران و اولیای الاهی به علم غیب اختلاف ‌نظر داشته‌اند. وجود آیات نفی‌کننده و اثباتگر علم غیب پیامبران بر این نزاع دیرینه افزوده است. در نوشتار حاضر به روش توصیفی‌‌تحلیلی رویکرد طباطبایی و ابوالاعلی مودودی، به عنوان شاخص‌ترین مفسران معاصر فریقین، درباره علم غیب پیامبران بررسی شده است. بررسی تفاسیر این دو محقق بیانگر آن است که هر دو در پذیرش اصل علم غیب پیامبران اشتراک‌ نظر دارند. از نظر آنها، وحی و علم خدادادی سرچشمه علم پیامبران محسوب می‌شود. در مقابل، در تبیین گستره علم غیب قرائت یکسانی ندارند؛ چنان‌که طباطبایی با کنار هم گذاشتن آیاتی که علم غیب را مختص خدا دانسته و آیاتی که آن را برای پیامبران ثابت می‌کند، نتیجه می‌گیرد که پیامبران از علم غیب گسترده‌ای به اذن الاهی برخوردارند. در مقابل، مودودی با تکیه بر آیات دسته نخست، علم غیب را از غیرخدا نفی می‌کند و با توجه به آیه 26 و 27 سوره جن و جریان افک و نیز با توجه به برخی روایات، علم غیب پیامبران را محدود به حیطه رسالت آنان می‌داند.

A Comparative Study of the Scope of the Prophets’ Knowledge of the Unseen in Tafsir alMizan and Tafhim alQuran

Islamic thinkers have briefly accepted the prophets’ knowledge of the unseen. Meanwhile, Muslim thinkers have long differed on the scope and quality of their knowledge of the unseen. The existence of verses denying and proving the prophets’ knowledge of the unseen has increased this ancient conflict. In the present article, with a descriptiveanalytical method, the approach of Tabatabayi and Abu alA‘la Maududi, as the most prominent contemporary commentators of the two sects, towards the prophets’ knowledge of the unseen has been studied. Examining the interpretations of these two scholars shows that they have a common opinion about the prophets’ knowledge of the unseen in general. According to them, Godgiven revelation and knowledge is the source of the knowledge of the prophets. On the contrary, they do not have the same view in explaining the scope of the knowledge of the unseen. Tabatabayi puts together the verses that attribute the knowledge of the unseen to God and the verses that assign it to the prophets, and concludes that the prophets have extensive knowledge of the unseen by the permission of God. On the other hand, based on the verses of the first category, Maududi rejects the knowledge of the unseen from anyone other than God, and according to verses 26 and 27 of Surah AlJinn and the Efk Incident, as well as some narrations, he considers the prophets’ knowledge of the unseen to be limited to their mission.