بررسی و تحلیل منطقی توحید در نهج‌البلاغه

در کلام حضرت علی (ع) توحید که شالوده و اساس تمام معارف دینی است، از جایگاه والایی برخوردار است. ایشان درباره توحید ذاتی، صفاتی، افعالی و عبادی مباحث ارزشمندی را با زبان متعارف و مستدل در نهج‌البلاغه بیان کرده ‌است، به گونه‌ای که علاوه بر اثبات وحدانیت خدا،هر گونه شباهت میان او و مخلوقات و نیز ترکیب در ذات را نفی می‌کند. از نظر حضرت، توصیف خدا با صفات محدود بشری ناصواب تلقی می‌شود. ایشان توحید و احکام آن را به گونه‌ای مستدل بیان کرده ‌است که ذهن مخاطب را یاری می‌دهد تا از فهم مقدمات به نتیجه دست یابد. این نوشتار با تفحص در سخنان حضرت با محوریت کتاب شریف نهج‌البلاغه، مباحث توحید را از دریچه منطق و به روش توصیفی‌تحلیلی بررسی کرده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که سخنان ایشان از لحاظ محتوا و ساختار، منطبق با اصول و قواعد منطق است و از این طریق افق‌های تازه‌ای از نهج‌البلاغه در معرض افکار ژرف‌بین قرار می‌گیرد.

an analytical study of tawhīd, monotheism, in nahj albalaghah

in the words of imām ʿalī (as), monotheism, which is the foundation of all religious teachings, has a high status. he has expressed valuable arguments about monotheism in the fields of essence, attributes, actions and worship in common and reasoned language in nahj albalaghah, so that in addition to proving the oneness of god, he denies any similarity between him and the creatures as well as any composition in essence. according to imām`s speeches, describing god with limited human attributes would be incorrect. he has stated monotheism and its rules in a reasoned way that helps the audience’s mind to reach a reasonable conclusion from understanding the preliminaries. this article examines the issues of monotheism through by measure of logic and in a descriptiveanalytical method by studying the words of the imām with an emphasis on the noble book of nahj albalaghah. the results of the research indicate that his words, in terms of content and structure, are in accordance with the principles and rules of logic, and such being the case, new horizons of nahj albalaghah are exposed to profound thoughts.