کلام الاهی از منظر ابوالحسن اشعری و محمدحسین طباطبایی

کلام الاهی یکی از مسائل مهم، درازدامن و بحث‌برانگیز در میان مذاهب اسلامی است. اندیشمندان مسلمان تفاسیر مختلفی از این مفهوم و کیفیت اتصاف خدا به کلام مطرح کرده‌‌اند. این پژوهش به صورت تطبیقی آرای ابوالحسن اشعری و محمدحسین طباطبایی درباره کلام الاهی را بررسی می‌کند. هر دو شخصیت خدا را متکلم می‌دانند، ولی هر یک تفسیر متفاوتی از کلام الاهی دارند. ابوالحسن‌ اشعری کلام الاهی را از مقوله کلام نفسانی می‌داند و آن را کلام ذاتی خدا و وصفی قدیم معرفی می‌کند. طباطبایی مفهومی متفاوت و موسّع از «کلام» مطرح می‌کند و آن را به تمام اموری که کاشف مقاصد الاهی باشد توسعه می‌دهد. کلام الاهی از منظر طباطبایی دارای مراتب و مصادیق بسیار است. بر این اساس تمام آفرینش، که با کلمه وجودی «کن» پدید آمد، کلام خداوندی است و نزول وحی بر پیامبران، مرتبه و مصداق دیگری از کلام است.

the divine word as viewed by abu`lḥasan ashʿarī and muḥammad ḥusayn ṭabaṭabaʾī .

divine word, kalāmi ilahī, is one of the most important, longstanding and controversial issues among islamic religions. muslim thinkers have offered various interpretations of this concept and the quality of god’s attribution to speech. this study comparatively examines the views of abul ḥasan ashʿarī and muḥammad ḥusayn ṭabāṭabāʾī about the divine speech. both consider god to be a being of speech, but each has a different interpretation of it. abu alḥasan ashʿarī considers the divine speech to be one of the categories of the mental speech, kalāmi nafsī, and introduces it as divine essential speech and nontemporal attribute. ṭabāṭabāʾī introduces a different and broader concept of the divine speech and extends it to all matters that reveal divine intentions. from ṭabāṭabāʾīʾs point of view, the divine speech has many levels and examples. accordingly, all creation, which came into being with the existential word of be, would be the word of god, and the divine message that reveald to the prophets is another example of the divine word.