فضایل و مناقب علی (ع) در حدیقه الحقیقه سنایی

بی‌تردید علی (ع) از شخصیت‌های بزرگ اسلامی است که همواره شیعه و سنی به جایگاه والای وی اعتراف کرده‌اند. سنایی از شاعران مسلمانی است که در ارائه فضایل و مناقبِ دینی، اخلاقی و عرفانی آن حضرت سنگ تمام گذاشته است که از اعتقاد راسخ وی به علی (ع) حکایت دارد. می‌توان گفت سنایی جزو اولین شاعرانی است که از شعر خود برای ترویج مباحث اعتقادی استفاده می‌کند. ویژگی‌ها و فضیلت‌های علی (ع) که در آیات، احادیث و اشارات تاریخی آمده، در لابه‌لای اشعار وی نمایان است. طبق اشعار حدیقه الحقیقه، علی (ع) با مولفه‌هایی نظیر عبادت، توحید و جهاد در راه خدا به خداوند تقرب می‌جوید. آن حضرت به دلیل آراستگی به فضایلی نظیر جود و بخشش، قناعت، شجاعت، علم، اعتدال و دوری از رذائلی مانند طمع و خشم، هم در دوران زمامداری و هم غیر آن، بهترین الگوی اخلاق معرفی می‌شود. اگرچه سنایی علی (ع) را پس از سه خلیفه ستوده است، به‌واسطه خویشاوندی با خاندان نبوت و نیز برخی ویژگی‌های خارق­العاده و برجسته، اکرام و احترام آن حضرت را واجب‌تر دانسته و توانسته پیوندی ملموس بین راه علی (ع) و راه نبوت ایجاد کند، به طوری که می‌تواند نمونه و الگوی یک انسان کامل، هم در دنیا و هم در روز قیامت، برای مسلمانان و سایر انسان‌ها باشد. نهایت اینکه سنایی علی (ع) را امامی دینی، مرادی عرفانی و سخنوری اعجاب‌انگیز برای خود و دیگران معرفی کرده است.

The Virtues of ‘Ali in Sanā’ī’s Ḥadīqat alḤaqīqa

Imām ‘Alī is undoubtedly a great Islamic figure whose greatness is appreciated by both Shi’as and Sunnis. Sanā’ī was a Muslim poet who did his best to present religious, moral, and mystical virtues and dignities of the Imam, which implies his firm belief in ‘Alī. Sanā’ī was allegedly one of the first poets who deployed his poetry to promote religious beliefs. His poetry features the characteristics and virtues of ‘Alī as they appear in Quranic verses, hadiths, and historical references. According to poems in Ḥadīqat alḤaqīqa, ‘Alī approximated God with worships, monotheism, jihad on the path of God, and the like. Because of having virtues such as generosity, courage, knowledge, and moderateness, and avoiding vices such as greed and rage both during and before his reign, he is introduced as the best moral rolemodel. Although Sanā’ī has praised ‘Alī after praising the three caliphs, he stated that it is more obligatory to honor and respect ‘Alī because of his kinship with the Prophet as well as other extraordinary and prominent characteristics of his. Sanā’ī has managed to create a tangible connection between the path of ‘Alī and that of prophethood in such a way that he can be regarded as an archetypical rolemodel both in this world and on the day of resurrection for Muslims and other humans. Finally, Sanā’ī has characterized ‘Alī as a religious leader, a mystical master, and a wonderful orator both for himself and for others.