تباهی اخلاق عربی به‌وسیله میراث صوفیانه و پیوند تصوف و تشیع (بررسی و نقد ادعاهای محمد عابد جابری)

محمد عابد الجابری، فیلسوف پرآوازه مراکش، با تالیفات بسیار خود در حوزه‌های متعدد علوم انسانی توانست جایگاه قابل‌توجهی در جهان عرب و بخش‌هایی از جهان غرب به دست آورد. وی معتقد بود جهان عرب از قرون طلایی ابتدایی خود بسیار فاصله گرفته و در بحران‌های اخلاقی و فرهنگی و اقتصادی غوطه‌ور است؛ از این رو با بررسی میراث‌های پنج‌گانه ایرانی و یونانی و صوفیانه و اسلامی خالص و عربی خالص نتیجه گرفت که تمام عقب‌ماندگی‌های جهان عرب ریشه در تفکرات میراث ایرانی (اردشیر) دارد که در قالب آموزه‌های دو مذهب ساختگی تشیع و تصوف، به مانند دو تیغه قیچی، اخلاق عربی را به تباهی کشاندند. در این مقاله پس از گزارشِ اجمالی از ادعاهای جابری درباره تصوف از جمله ریشه داشتن زهد صوفیان در دنیاگریزی مانویان و پیوند میان تصوف و تشیع و ریشه داشتن ولایت صوفیانه در ولایت و امامت شیعی و تاثیر میراث ایرانی در احوال و مقامات صوفیه و چگونگی تاثیر آنها در اخلاق عربی این ادعاها را بررسی و نقد می‌کنیم.

The Corruption of Arab Morality by the Sufistic Heritage and the SufismShiism Connection (Consideration and Critique of Claims Made by Mohammed Abed alJabri)

Mohammed Abed alJabri, a wellknown Moroccan philosopher, wrote numerous books concerning human sciences, through which he could secure a significant place for himself in the Arab and parts of the Western world. He believed that the Arab world is far from its early Golden Ages, and is deep in moral, cultural, and economic crises. Thus, having considered five heritages—Persian, Greek, Sufistic, pure Islamic, and pure Arabic—he concluded that all the underdevelopment of the Arab world is rooted in the thoughts represented by the Persian heritage (Ardashir), which have corrupted the Arab morality in the form of the doctrines of what he refers to as two “fabricated” denominations: Shiism and Sufism. In this paper, we provide a brief account of alJabri’s claims concerning Sufism—including the origination of Sufi asceticism in Manichaeistic aversion of this world, connection between Sufism and Shiism, and the origination of the Sufistic notion of wilāya (guardianship) in the Shiite notion of Imamate, and the impact of the Shiite heritage on Sufi states and stages as well as Arab morality.