صمدیت حق تعالی از بُعد توحیدشناختی در نگاه عرفانی امام علی(ع)

در برخی از بیانات امیرمومنان حضرت علی (ع) به چگونگی وجودی خداوند، که در عرفان اسلامی از او با عنوان «حقیقت مطلق وجود» و «حق مطلق» یاد می‌شود و از هر گونه تقید و محدودیتی منزه است، اشاره شده است. از آنجا که کتب عرفانی از بحث جامع نقلی استدلالی برآمده از نطاق و فحوای بیانات ویژه حضرت در باب «توحید صمدی» حق تعالی خالی‌اند، پژوهش حاضر مسئله چگونگی وجودی حق تعالی از بُعد توحیدشناختی در نگاه عرفانی امام علی(ع) را با رویکرد اسنادی و به روش توصیفی تحلیلی برمی‌رسد. با توجه به یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت که حضرت حق که مبدا هستی است، دارای «وجودی صمدی» و حضوری مطلق است؛ به گونه‌ای که هیچ مکان و مکانتی و هیچ مرتبه‌ای از مراتب از حضور او تهی نیست و حقیقت وجودی او تمام هستی را فراگرفته است. خدا با همه اشیا و اشخاص «معیت قیومیه» دارد و قِوام هستی به او است.

God’s Ṣamadīyya (Absoluteness) from a Monotheistic Standpoint in the Mystical View of Imām ‘Alī

In some remarks by Amīr alMu’minīn ‘Alī, there are references to the quality of God’s existence, which is referred to in Islamic mysticism as the “absolute reality of existence” and “absolute truth” transcending any constraints and limits. Since books of mysticism are void of comprehensive discussions based on transmitted evidence and arguments arising from speeches and implications of the Imam’s words concerning the Exalted God’s “Ṣamadī (absolute) Monotheism,” the present research considers the problem of the existential quality of the Exalted God from a monotheist standpoint in the mystical view of Imām ‘Alī with a documented and descriptiveanalytic method. Given the findings of the research, we can say that God as the origin of being has a “Ṣamadī (absolute) existence” and is omnipresent such that there is no place or position or stage which is void of His presence, and His existential reality encompasses the whole being. God has “constitutive togetherness” (alma’īyya alqayyūmīyya) with every object and every person, and the whole being is constituted by Him.