تحلیل چگونگی استدلال امام علی(علیه ‌‌السلام) به آیه 35 سوره نساء در مواجهه با خوارج در جریان حکمیت

در جریان حکمیت پیکار صفین، خوارج دست‌کم دو اشکال به امام علی(ع) برای پذیرش حکمیت وارد می‌کردند: نخست با استدلال به آیه «اِنِ الْحُکْمُ اِلَّا لِلَّهِ» حکمیت را در صلاحیت بندگان خداوند نمی‌دانستند؛ دوم اینکه امام(ع) را متهم به انتخاب دو حَکم غیرعادل می‌کردند. از استدلال امام علی(ع) به آیه 35 سوره نساء که مبتنی بر روش تفسیر قرآن به قرآن بود در پاسخ به شبهه نخست روشن می‌شود که آیه مورد استناد خوارج، اولاً دارای حصر اضافی و مجازی است؛ ثانیاً عام است و با آیه 35 سوره نساء تخصیص می‌خورد؛ ثالثاً از متشابهات قرآن است و باید آن را به آیه 35 سوره نساء ارجاع داد؛ رابعاً خوارج میان وضع حُکم و اجرای حُکم خلط کردند. در پاسخ به شبهه دوم نیز آشکار می‌شود که اولاً یکی از دو طرف تخاصم، به‌ظاهر مسلمان و در باطن نامسلمان بودند، بنابراین حَکم را از میان خود برگزیدند؛ ثانیاً طرفین تخاصم از حاکم شرع امام علی(ع) در تعیین حَکمین سر باز زدند؛ ثالثاً با اینکه حکمین عادل نبودند، موظف بودند به نیکی حُکم کنند. از این شیوه استدلال امام علی(ع) به آیه 35 سوره نساء، ابن‌عباس، امام باقر(ع) و متکلمان و مفسران اسلامی استفاده کرده‌اند.