بررسی زمینه‌ها و راه‌های ورود تشیع به مغرب

اهالی مغرب پس از وقوع فتح اسلامی، مذهب مالکی را برگزیدند و بر اساس آن عمل کردند. به همین دلیل مجالی برای رشد و گسترش سایر مذاهب ایجاد نشد؛ اما منابع تاریخی حاکی از آن است که تشیع در میان اهالی مغرب، به‌خصوص بربرها، رسوخ کرد؛ چراکه آنها اهل ‌بیت (ع) و علویان را تنها ملجا آرزوها و حقوق خود می‌دانستند. وانگهی استبداد سیاسی و فکری امویان و عباسیان مانع از فعالیّت امامان شیعه و علویان نشد و آنها از راه‌های مختلف درصدد تبلیغ تشیع در مغرب برآمدند. بنابراین، نفوذ تشیّع در مغرب، به زمان‌هایی قبل از قیام ادریسیان (172-375 ه.ق.) و فاطمیان (297-567 ه.ق.) باز می‌گردد. تشیع به سه شیوه یعنی از طریق بربرهای دوستدار اهل ‌بیت (ع)، داعیان امام صادق (ع) و علویان، به مغرب راه یافت و گسترش سریع دعوت فاطمیان در افریقیه و مغرب، حکایت از نفوذ تشیّع و آشنایی مغربیان با عقاید و افکار تشیّع دارد. بررسی زمینه‌ها و راه‌های ورود تشیّع به مغرب موضوع این نوشتار است که با استناد به منابع تاریخی و به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتاب‌خانه‌ای بدان پرداخته خواهد شد.

An Investigation into Backgrounds and Pathways of Entering Shia to Morocco

After the Islamic conquest, Residents of Morocco chose Maliki madhhab as their own madhhab and acted according to its ideology. Thus, there was no opportunity for the development of other Islamic sects and school of Fiqh, but historical resources suggested that Shi`ism penetrated among the people of this region, since they considered AhlalBayt (AS) and Alavians as the only bulwark of their wishes and rights. Furthermore, political and intellectual autocracy of the Umayyad and Abbasid could not barricade the activation of the Shia imams and Alavians and by different ways they tried to promote Shi`ism in Morocco. Therefore, Shia penetration into Morocco, is traced back to the periods before uprisings of the Edrissian (172375 AH) and the Fatimid (297567 AH). Three different groups including Berberian advocates of AhlalBayt, proponents of Imam Sadiq (AS), and Alavians contributed to the introduction of Shi`ism in Morocco. The rapid spread of the Fatimid's Invitation in Africa and Morocco suggests the penetration of Shi`ism and the familiarity of Maghreb`s residents with Shiite beliefs and ideas. By resorting to historical resources and through a descriptiveanalytical library approach, this paper aims at reviewing the backgrounds and pathways of entering Shi'ism to Morocco.