بازخوانی انتقادی مبانی حجیت‌نداشتن خبر واحد در اعتقادات در مکتب بغداد

حجیت خبر به عنوان یکی از منابع معرفت در شاخه‌های مختلف علوم دینی همچون فقه، کلام و تفسیر از دیرباز محل توجه اندیشمندان بوده است. در این نوشتار یکی از اولین مقاطع مطرح‌شدن این موضوع در کلام امامیه، یعنی مکتب بغداد (قرن چهارم و پنجم)، انتخاب شده و اندیشه‌های مهم‌ترین شخصیت‌های آن یعنی شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی بررسی می‌شود. آنان با تقسیم خبر به دو نوع متواتر و واحد (غیرمتواتر) عموماً خبر متواتر را در مسائل فقهی، تفسیری و کلامی، به‌ویژه در معاد و نبوت و امامت، پذیرفته‌اند؛ اما در خصوص خبر واحد با داشتن دیدگاه‌های متفاوت در پذیرش آن در فروع فقهی، در حجیت‌نداشتن آن در اعتقادات اتفاق نظر دارند و در این باره به دلایلی استناد کرده‌اند. در این نوشتار کوشیده‌ایم روشن کنیم که آنان به لوازم دیدگاه خویش به طور کامل توجه نداشته‌اند. از این گذشته، به اعتراف آنان، هیچ مانع عقلی در خصوص حجیت خبر واحد در اعتقادات وجود ندارد. بنابراین، با توجه به آنکه به نظر ایشان عقیده نوعی فعل قلبی است، می‌تواند مشمول ادله حجیت خبر شود.

A Critical Review on the Principles for Khabare Vāhed, s Not Being Argumentable in Beliefs According to the School of Baghdad

For centuries, there had been a disagreement amongst the Muslim scholars over the problem that whether the Khabar (Account), as a source of knowledge in various fields of studies of religion such as jurisprudence, theology and interpretation of Quran, could be considered argumentable or not. In this article the problem is surveyed during one of the initial eras of Imami theology namely the School of Baghdad along with the positions of the outstanding figures then such as Sheikh Mufeed, Seyyed Morteza and Sheikh Toosi. They almost agree on Khabar, s being argumentable whether it is Motavāter (Frequently Narrated) or Vāhed (Narrated Once), according to their division of it. This article is an effort to prove that they had not a comprehensive perception of entire various aspects of the problem as they claim that there is not any rational barrier to consider a Vāhed Khabar argumentable.