مقایسۀ شیوۀ تعامل با اقلیتهای دینی در حکومت امام علی(ع) و حاکمان صفوی

سیرۀ حکومتی حکیمانۀ علی(ع) منبعی هدایت‌گر برای همۀ مصلحان برجای گذاشته است. بخشی از این سیره تعامل با اقلیت‌های دینی حاضر در جامعۀ اسلامی است. شیوۀ تعامل با اقلیت‌های دینی همواره، از مباحث مطرح در جوامع اسلامی بوده ‌است. قرآن خطوط کلی این تعامل را ترسیم و پس از پیامبر(ص) نیز، قرآن ناطق، علی(ع)، نمود عینی و عملی آن را مجسم کرده‌ است. حکومت مقتدر صفویان، نخستین دولت امامی مستقل، با شعار پیروی از سیرۀ ائمه(ع) به عرصه آمد و دو قرن‌ و‌ نیم، بر ایران حکومت کرد. این نوشتار نخست به معرفی چند اصل کلی از سیرۀ علی‌(ع) در تعامل با اقلیت‌های دینی می‌پردازد و سپس، به شیوۀ تطبیقی، آن اصول را در سیرۀ حکومتی صفویان بررسی و کاستی‌ها و نقض آنها را در این حکومت برجسته می‌کند. وجود تفاوت آشکار بین این دو سیره نتیجۀ مقایسۀ آنهاست که عمدتاً به دلیل تفاوت در اهداف و نوع نگاه به حکومت بوده است.

Interaction with religious minorities; a comparison between Imam Ali and the Safavid rulers

Wisely governmental method of Imam Ali is a guiding source for all reformers. Part of this history is the interaction with present religious minorities in Islamic society. The style of interacting with religious minorities has been the proposed issue in Islamic societies. Quran has drawn the main principles of this interaction and Imam Ali, interpreter of Quran, has visualized its practical and objective symbol after the Holy Prophet. Powerful Safavid government, the first independent Shiite government, stepped onto the arena by the slogan of following the Imams’ behavior, and governed Iran for two centuries and 50 years. This paper firstly introduces some generalities of procedure of Imam Ali in interacting with religious minorities and then, comparatively, investigates these generalities in the history of Safavid rulers and shows their weakness in their operations. The results show that there is obvious difference between these two governments which is due to the difference in the purposes and views about government.