تحلیل کارکردی سوگواری‌های محرم در ایران پس از انقلاب

سوگواری دینی یا همان عزاداری و برگزاری آیین‌های سوگ برای بزرگان دین و به‌ویژه سوگواری‌های درپیوند با محرم از مهم‌ترین عناصر شکل‌دهنده هویت شیعی است. این موضوع چنان مهم است که شمار فراوانی از مطالعات شیعه‌پژوهان غربی تنها به سبب مواجهه آنان با این آیین‌ها بوده است.شکوه روزافزن آیین‌های عاشورایی نشان می‌دهد که این سنت داغ‌دیدگی باید از کارکردهای عمیق اجتماعی برخوردار باشد؛ چه اینکه اگر غیر از این بود، این مراسم‌ها نباید تا این اندازه از عمق و پویایی برخوردار می‌شد. این مقاله در تحلیلی کارکردی، افزایش روحیه انقلابی‌گری و اعتراض، بردباری در برابر مشکلات، تخلیه رنج، افزایش انسجام اجتماعی، برقراری پیوندهای میان نسلی، افزایش کنترل اجتماعی، رویت‌پذیری و بازنمایی هنرهای شیعی را از جمله مهم‌ترین کارکردهای آیین‌های عزاداری در ایران پس از انقلاب نشان می‌دهد. البته از کژکارکردها یا کارکردهای منفی که حاصل مواجهه فرهنگی معاصر با این رخداد تاریخی است، نیز می‌توان به ایجاد گروه‌های دینی و تهدید پیوندهای کلان اجتماعی، تقویت معارضه میان شیعیان و غیرشعیان، دین‌داری و اخلاق فصلی اشاره کرد.

A Functional Analysis on Moharram Mourning Rituals in PostRevolution Iran

Religious mourning rituals, especially those of Moharram, are a significant element of the Shiite’s religious identity. Due to such significance, western experts on Shiism have carried out a large number of studies on these rituals. The dailygrowing glory of Ashura rituals indicates its deep social functions; otherwise, they wouldn’t enjoy dynamism and deepness as they do.  Based on a functional analysis, the present paper is going to offer some of the most important functions of these rituals such as the promotion of revolutionary and protesting spirit, patience in the face of difficulties, pain releasing, the increase of social solidarity, establishment of the intergeneration connections, the increase of social control and the visibility and representation of Shiite arts. Surely, due to the challenge between the modern culture and this longlasting ritual one can mention some malfunctions or negative functions, such as the emergence of religious groups endangering social bonding, the increase of conflict between Shiites and nonShiites, permanent religiosity and seasonal morality.