تاریخ اجتماعی روش‌های درمانگری ماوراییِ ایرانیانِ روزگارِ صفوی

ایرانیان عصر صفوی، علاوه بر درمان‌های طبیعی، به درمانگری ماوراء‌الطبیعی نیز اعتقاد داشتند، به ‌طوری ‌که اکثرِ اقشارِ جامعه به این سبک از درمان‌ها باور داشتند و در زندگی روزمره‌شان از آن استفاده می‌کردند. تبیین این سبک از درمانگری با تکیه بر گزاره‌های تاریخِ اجتماعی، برای شناختِ وضعیت درمانگری این دوران، که علاوه بر راهکارهای مرسوم طبابت از شیوه‌های دیگری نیز استفاده می‌شده، از موضوعات شایستهٔ پژوهش است؛ بُعدی از درمانگری که کمتر به آن پرداخته ‌شده است، در حالی ‌که در اجتماع دورانِ صفوی دامن‌گیر مردمان آن روزگار بوده و اغلبِ اقشار از آن بهره می‌جستند. داده‌های پژوهشِ حاضر با بهره‌گیری از منابع دست ‌اولِ تاریخی و برخی پژوهش‌های جدید، با روشِ کتاب‌خانه‌ای و سپس با شیوهٔ کیفی، به توصیف و تحلیل این سبک از درمانگری پرداخته است که نشان می‌دهد ایرانیان در این برهه، علاوه بر شیوه‌های درمانگری طبیعی، از اسلوب درمانگری ماورایی هم برای درمان استفاده می‌کردند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در میان طبقات مختلف اجتماع عصر صفوی، روش‌های درمانگری ماورایی بسیار کاربرد داشته است، مانند دعانویسی و تعویذ، طلسم و جادو، جن و پری، زیارت و توسل، استشفاء به نیروی شاهی، نذردرمانی، صدقه‌درمانی، نیایش‌درمانی و استشفاء به قرآن کریم.

the social history of supernatural therapeutic methods of iranians during the safavid era

iranians of the safavid era, in addition to natural treatments, also believed in supernatural treatments, in a way that most of the society held this style of treatment and used it in their daily lives. the explanation of this style of therapy based on social history propositions is one of the subjects worthy of research to understand the status of therapy in that era when in addition to conventional medical solutions, other methods were also used. it is a dimension of therapy that has not been addressed much, while in the society of the safavid era, it was prevalent among the people and most of the social strata benefited from it. using a qualitative method, the current research described and analyzed this style of therapy based on historical first-hand sources and some new studies. the findings show that iranians at that time, in addition to natural therapy methods, also used supernatural therapy styles for treatment. the different social classes of the safavid era used widely supernatural healing methods such as writing prayers and amulets, spells and magic, jinns and fairies, pilgrimage and recourse, healing by royal power, vow therapy, charity therapy, prayer therapy, and healing by the holy quran.