آسیب‌های پیاده‌روی اربعین حسینی: بررسی جامعه‌شناختی

پیاده‌روی اربعین پدیده‌ای فراملی، تاریخی، کثیرالابعاد، فرامذهبی و بین‌رشته‌ای دارای کارکردها و پیامدهای گوناگون است که از دیرباز اهمیت و اعتبار ویژه داشته، و ابررویداد تلقی می‌شود. مناسک زیارتی با این حجم جمعیتی از کشورها و فرهنگ‌های مختلف قطعاً با آسیب‌هایی روبه‌رو می‌شود. بر این مبنا ضروری است نگاهی جامعه‌شناختی به آسیب‌هایی که آن را تهدید می‌کند داشته باشیم تا بتوانیم با شناخت دقیق و صحیح آنها و حذف این آسیب‌ها، از پیامدها و آثار مخرب آسیب جلوگیری کنیم. به کمک روش نمونه‌گیری نظری و هدفمند با 20 نفر از زائران ایرانی و عراقی در مسیر پیاده‌روی اربعین، از نجف تا کربلا، در مهرماه 1398 مصاحبه شد. داده‌های این مطالعه کیفی از طریق روش ترکیبی مشاهده و مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته گردآوری شد. یافته‌ها نشان می‌دهد آسیب‌هایی که پیاده‌روی اربعین را تهدید می‌کند عبارت است از: تفاوت‌ها و تعارضات فرهنگی، رقابت موکب‌های ایرانی و تخریب الگوی سنتی اربعین عراقی، آسیب‌های اجتماعی، عرفی‌شدن، اسراف و تبذیر، پسماندها و آلودگی محیط زیست، کم‌توجهی به واجبات دین، وجود فرقه‌های انحرافی، شکاف سنی‌شیعی و دولتی‌شدن اربعین. نتیجه‌گیری کلی از پژوهش حاضر آن است که اصلاح وضع موجود، تعمیق معرفت دینی و افزایش آگاهی درباره فلسفه پیاده‌روی اربعین در اولویت قرار گیرد.

Harms of Arbaeen Hosayni Walk: A Sociological Study

The Arbaeen Hosayni Walk is a transnational, historical, multidimensional, transreligious, and interdisciplinary phenomenon with various functions and consequences, which has long been of special importance and prestige and has been considered a super event. Pilgrimage rituals with such a large population from different countries and cultures certainly face different harms. Therefore, it is necessary to conduct a sociological study of the harms that threaten the Arbaeen Hosayni Walk so that by accurately identifying and eliminating them, we can prevent their consequences and destructive effects. Using a theoretical and purposeful sampling method, 20 Iranian and Iraqi pilgrims were interviewed on the Arbaeen footpath from Najaf to Karbala in September 2017. The data of this qualitative study were collected through a combined method of observation and semistructured interviews. The findings show that the harms that threaten the Arbaeen Walk are as follows: cultural differences and conflicts, competition between Iranian mawakeb (tents) and the destruction of the traditional pattern of Iraqi Arbaeen ritual, social harms, secularization, extravagance, waste and environmental pollution, lack of attention to the duties of religion, the existence of deviant sects, the SunniShiite divide, and the governmentalization of the ritual.  Findings show that improving the status quo, deepening religious knowledge, and raising awareness about the philosophy of the Arbaeen Walk should be given priority.