بررسی و نقد گزارش‌های مربوط به مناقشه فدک در الطبقات الکبری ابن‌سعد

گزارش فدک به عنوان یکی از اختلافات اصلی شیعه و سنی در منابع متقدم تاریخی بسیار ضد و نقیض و با اختلافات متعددی همراه است. ابن‌سعد، در مقام یکی از طرفداران ابوبکر و مکتب خلفا، کوشیده است در کتاب الطبقات الکبری نشان دهد درباره فدک مصادره‌ای صورت نگرفته و ابوبکر و خلفای نخستین دقیقاً در مسیر سیره نبوی گام زده‌اند. به نظر وی، پیامبر به رغم درخواست فاطمه (س) فدک را به ایشان نبخشید و ادعای فاطمه (س) برای طلب آن از طریق ارث نیز به سبب حدیث منقول از ابوبکر راه به جایی نمی‌برد. در مقاله پیش ‌رو پس از مقایسه روایات ابن‌سعد با گزارش‌های مورخان همان دوره و اعصار بعد، روایاتی یافت شد که ظاهراً در کتاب الطبقات تعمداً ذکر نشده است. مجموع این گزارش‌ها ما را بدین نکته می‌رساند که ابن‌سعد، در جهت دفاع از مشروعیت خلافت ابوبکر و نشان‌دادن تبعیت ابوبکر و طرفدارانش از سیره پیامبر، در صدد انکار و پنهان‌سازی برخی واقعیات تاریخی مربوط به این حادثه و تصویر آن به صورتی که خود تمایل داشته، برآمده است.

Reports on the Fadak Conflict in Ibn alSa’d’s alTabaghat alKobra: A Review and Critique

The reports of Fadak incident as one of the main ShiiteSunni conflicts in the earlier historical sources are very contradictory and have many differences. Ibn Sa’d, as a supporter of Abu Bakr and the school of caliphs, tried to show in the book alTabaghat alKobra that no expropriation was made about Fadak and that Abu Bakr and the first caliphs followed exactly the Prophet’s (S) tradition. In his opinion, despite the request of Fatima (AS), the Prophet (S) did not give Fadak to her as a gift and her claim to own it through inheritance did not go anywhere due to a hadith narrated by Abu Bakr. After comparing the narrations of Ibn Sa’d with the reports of historians of the same time and later eras, the present article found some narrations that apparently were not intentionally mentioned in alTabaghat alKobra. The sum of these reports led us to the conclusion that Ibn Sa’d, in order to defend the legitimacy of the Caliphate of Abu Bakr and to show the obedience of Abu Bakr and his followers to the Prophet’s tradition, sought to deny and conceal some historical facts related to this incident and to portray it as he wished.